Мавзу: кириш. Фойдали ўсимликлар ҳАҚида умумий тушунча режа

ФОЙДАЛИ ЎСИМЛИКЛАР КЛАССИФИКАЦИЯСИ

Фойдали ўсимликларни классификациялаш (таснифлаш) бўйича бир қатор тадқиқотчилар шуғулланган, яъни Е.П.Коровин (1934); Павлов (1947); Ильин (1948,1949); Гроссгейм (1952); Козо-Полянский (1960); Ережепов (1976,1978) ва бошқалар.

Ўсимликларни шартли равишда фойдали ва фойдасиз деб ажратиш унча тўғри бўлмаса керак, зеро зарарли, яъни заҳарли ёки бегона ўт деб ажратиладиган ўсимликлар ҳеч бўлмаганда, маълум бир ҳудуд (ёки регион) учун тур сифатида тутган ўрни бор. Республикада фойдали ўсимликларни ўрганиш тарихан қадимдан маълум бўлсада, уларни илмий асосда изоҳлаш, сўнгги 80-90-йиллар давомида мунтазам олиб борилган.

Бу борада Ўзбекистон флорасига бағишланган 6-жилдлик монографияда (Флора Узбекистана,1941-1962 й.) дастлабки маълумотлар келтирилган.

Н.И.Вавиловнинг (1929, 1960) “Хива воҳасининг экиб ўстириладиган ўсимликлари” номли асарида, экиб ўстириладиган ўсимликларнинг тарқалиши ва аҳамиятига кўра, 8 та гуруҳга ажратилган.

Е.П.Коровин (1934) Ўрта Осиёнинг фойдали ўсимликларини классификациялаган олим ҳисобланади.

1942 йили Н.В.Павлов фойдали ўсимликларга оид янги “классификация” ни таклиф этади. У, фойдали ўсимликларни ишлатилишига қараб, 22 гуруҳга ажратади.

1948 йили М.М.Ильин ўсимликларни фойдаланишига қараб, ажратган.

Кейинчалик:

Доривор ўсимликлар – Сахобиддинов (1948);

Холматов (1964, 1994);

Мальцев (1989);

Хожиматов (1998);

Ошловчи моддалар сақловчи ўсимликлар-

Чеврениди (1965);

Озиқ-овқат ўсимликлари - Умаров (1992);

Асал-шира берувчи ўсимликлар- Хамидов (1971,1988);

Алкалоидли ўсимликлар- Одилов (1970);

Эфир-мойли ўсимликлар- Хожиматов (1971,1999),

Джумаев (1974);