Mavzu: Kimyoviy preparatlar bilan zaxarlanganda qo’llaniladigan antidot vositalari va ularni tasir xususiyatlari

Belgilari:

• Umumiy ahvolida avvaliga qisqa muddat qo‘zg‘alish paydo bo‘lib keyinchalik xolsizlanib qoladi. Kam harakatchan bo‘lib qoladi. Kavshovchi hayvonlarda gopotoniya, muskullar qaltirashi, diareya kuzatilib tana harakati 10-1,50S gacha pasayib ketadi. Ko‘zga ko‘rinadigan shilliq pardalar oqargan, nafas olish qiyinlashib, xirillashlar eshitiladi.

Patanatomik o‘zgarishlari:

•  Oshqozon tubi va 12 barmoq ichakda kataral-gemorragik o‘zgarishlar kuzatiladi. Jigar qonga to‘lgan, qon quyulishlar bor, limfa tugunlari kattalashadi. SHilliq pardalar qizaradi. O‘pka shishadi. Kavshovchilarda oshqozon oldi bo‘lmalari oziqaga to‘lgan, hidi qo‘lansa sassiq bo‘ladi.

Diagnoz:

• Anamnez ma’lumotlari klinik belgilari, patanatomik o‘zgarishlar va laboratoriya tekshirishlariga asoslanadi.

Davolash:

• Adsorbentlar 20 % faollangan ko‘mir 500-600 ml katta hayvonlarga 100-200 ml, cho‘chqalar uchun. Oshqozonni yuvish uchun magniy oksidining 2 %li eritmasi. Aminazin muskul orasiga 0,1-0,5 mg/kg, YSHXlar uchun 100 mg gidrokartizon muskuliga yuborishadi.

Triazin va Fenol unumlari bilan zaharlanishlar

• Triazin unumlari – samarali gerbitsidlar hisoblanadi. Suvda qiyin eriydi, kislota va ishqor ta’siriga chidamli hayvonlar uchun kuchsiz zaxarli, organizmda kamdan-kam kumulyasiya bo‘ladi, tuproqda 14 oygacha saqlanib turadi.
• Triazin unumlariga quyidagilar kiradi:
• Atrazin, simazin, propazin, prometin, mezoranil. Bulardan tashqari kompleks preparatlar lyumeton, agenol karagard kabilar ishlab chiqiladi.

Patogenezi:

• Triazin unumlari hayvonlar organizmiga begona o‘tlar orqali tushishi mumkin. Bular maxalliy ta’sir qilmay turib qonga surilib ketadi. Xujayra to‘qimalariga o‘tgan triazin,nuklein kislotasi almashinuvini buzadi, bu esa o‘z navbatida oqsil almashinuvi buzilishiga olib keladi. Asosiysi triazinning antifolivaga qarshiligi. Atrazin, propazin, simazinlar, xujayralar bo‘linishini to‘xtatib qo‘yadi, xromasomalar bir-biriga yopishib qoladi, bu sitogenetik effekt deyiladi.
• Surunkali yallig‘lanishda MNS qo‘zg‘alishi kuchayadi, jigar faoliyati buziladi, jigar, o‘pka va yurakda sulfogidril guruhlari miqdori ko‘payadi. Eritrotsitlar cho‘kish tezligi ortadi, leykotsitoz va giperglikemiya kuzatiladi, qon ivishi qiyinlashadi, karbongidraza va peroksidaza faolligi pasayadi, hayvonlar jinsiy faolligi susayadi. Ayniqsa erkak hayvonlarda embriotoksik ta’sir qilishi ham mumkin.

Belgilari:

• Umumiy ahvoli og‘irlashadi, so‘lak oqishi, ishtaha yo‘qolishi, nafas olish kuchayishi, xrillashlar paydo bo‘lishi, harakat koordinatsiyasi buzilishi kuzatiladi. Junlari xurpayib kam harakatchan bo‘lib qoladi. Siydik ajratish tezlashadi. Ko‘z va burundan suyuqlik ajrala boshlaydi, hayvon terlaydi, keyinchalik ataksiya rivojlanib komatoz holatga tushib qoladi.

Davolash:

• Oshqozonni yuvish kerak. Faollashtirilgan ko‘mir, antidot-folevaya kislota – barcha hayvonlar uchun 0,1-0,2 mg/kg tirik vazniga muskul orasiga yuboriladi.