Mavzu: kichik maktab yoshi davrida psixik rivojlanish xususiyatlar

Ўзгалар 

нутқини  идрок 

этиш 

 

 Таш

қ

и ў

қ

иш  

Ё

зма нутқни 

идрок этиш

 

Ички ў

қ

иш 

---

ona  tili  darslari  davomida  bu  qobiliyat  ayniqsa  sezilarli  suratda  o‘sadi.  Boshqa  fanlarni  o‘qish  

jarayonida  bu  qobiliyat   yanada  o‘sadi.  Bola  analiz  qilish,  abstraksiyalash  va 

taqqoslashni,  mashq  qilish  yo‘li  bilan  narsalarning  muhim  belgilari  bilan  ahamiyatsiz 

belgilarini  bir-biridan  farq  qilishni,  predmet,  voqea-hodisalarning  muhim  belgilariga  qarab 

turib  xulosalar chiqarishni o‘rganadi. Kichik maktab Yoshidagi o‘quvchilarning tafakkuri 

mantiqiy  fikrlash,  mulohaza  yuritish,  hukm  va  xulosa  chiqarish,  taqqoslash  tahlil 

qilishning turli usullarini qo‘llashda o‘ziga xos xususiyatlari bilan maktabgacha Yoshdagi 

bolalar  va  o‘smirlardan  farq  qiladi.  Ta’lim  jarayonida  tafakkur  operatsiyalariga,  mustaqil 

fikrlashga  o‘rgatish  kichik  maktab  Yoshdagi  o‘quvchilarni  barkamollikka  erishtirishning   

garovidir.  6-11  Yoshli  bola  mantiqiy  fikrlay  oladi,  lekin  bu  Yosh  asosan  ko‘rganlariga 

tayanib, ta’lim olishga senzitiv bo‘lgan davr hisoblanadi, 

Boshlang‘ich  maktabning  o‘zidayok  bolalar  birinchi  sinfdan  boshlab  ko‘p  miqdorda 

xilma-xil  tushunchalarni  —  grammatikaga,  arifmetikaga,  tabiatga  doir,  Shuningdek, 

ijtimoiy-siyosiy  tushunchalarni  o‘zlashtirib  oladilar.      O‘quvchilar    o‘zlashtirib  oladigan 

tushunchalar  doirasi,  asosan,  har qaysi  sinf uchun  turli  fanlar  yuzasidan  tuzilgan  o‘quv 

dasturi  bilan  belgilanadi.  Muayyan  ilmiy  mazmunga  ega  bo‘lgan  tushunchalar 

o‘quvchilarga mantiqiy ifodalangan shaklda bayon qilib beriladi. O‘quvchilar o‘zlarining 

ham  tushunchalarini  mazmunini  ta’riflab,  ularning  jins  va  turlariga  doir  belgilarini 

ko‘rsatib,  aytib  berishni  o‘rganadilar.    O‘quvchilar  tushuncha  va  qoidalarni  ta’riflab 

berolmay  qolganlarida  yoki  ta’riflash  mumkin  bo‘lmagan  payt larda  tasvirlab, 

taqqoslab,  xarakterlab,  misollar  bilan  ko‘rsatib  beradilar.  N. S. Leyt es    mulohazalariga 

ko‘ra, inson Yoshi ulg‘aygan sari aqliy rivojlanish darajasi birmuncha ko‘tariladi, uquvchanlik 

xususiyati  esa birmuncha pasayadi. Kichik maktab Yoshidagi bolalarning uquvchanligi, albatta, 

o‘smir va o‘spirinlarga nisbatan yuqori, lekin o‘smir va o‘spirinlarning aqliy rivojlanganligi 

boshlang‘ich  sinf  o‘quvchilariga  nisbatan  yuqoridir.  Bu  holat  kichik  maktab  Yoshidagi 

o‘quvchilarning  etakchi  faoliyati  – 

o‘qish 

bo‘lishi  bilan,  lekin  bilish  jarayonlari  hali  hamma 

tomonlama rivojlanib bo‘lmaganligi bilan bog‘liq hisoblanadi. 

Kichik  maktab  davridagi  bolalarning  aqliy  rivojlanishi  ijtimoiy  omillar  bilan  belgilanadi. 

Individ  ijtimoiy  munosabatlar  ta’sirida  o‘zgaradi.  Bolaning  maktabda  muntazam  ravishda 

o‘qishga  o‘tishi  uning  barcha  bilish  jarayonlarini  rivojlanishiga  va  o‘z-o‘zidan    atrof-

hayotdagi narsa-hodisalarga nisbatan fikrini, munosabatlarini o‘zgarishiga olib keladi.