Mavzu: keynsning tоvarlar va xizmatlar bоzоridagi makrоiqtisоdiy muvоzanat mоdeli

MAKROIQTISODIY AYNIYAT HISOBLANADI

• Xarajatlar va daromadlar ko’rinishida hisoblangan YaIM ko’rsatkichlarining o’zaro tengligi asosiy makroiqtisodiy ayniyat hisoblanadi.

Y= C+ I + G + Xn

• Ikkinchi bir makroiqtisodiy ayniyat investitsiyalar va jamg’armalar o’rtasidagi tenglik hisoblanadi.

Agarda, milliy iqtisodiyot tashqi dunyo bilan hech qanday aloqaga ega emas (Xn = 0) va davlatning iqtisodiyotga aralashuvi nolga teng (G=O), deb faraz qilinsa, unda YaIM orqali ifodalangan ishlab chiqarish hajmi ShTD ga teng bo’ladi. Ya’ni:

YaIM = ShTD = C + S, ayni paytda: YaIM = C + I

Bu yerda makroiqtisodiy ayniyat quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

C + I = C + S yoki I = S

MAKROIQTISODIY AYNIYAT HISOBLANADI

• Aytaylik, mamlakat iqtisodiyoti ochiq, ya’ni eksport-import aloqalari yo’lga qo’yilgan, soliq solish va transfert to’lovlari ko’rinishida davlat aralashuvi mavjud bo’lsin. Bunday holatda jamg’arish tushunchasi murakkablashib, quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:
• S = Sp + Sd + Sx
• Bu erda: Sp - xususiy jamg’armalar;
• Sd - davlat jamg’armalari;
• Sx - boshqa mamlakatlar jamg’armalari.

MAKROIQTISODIY AYNIYAT HISOBLANADI

• Bunda xususiy jamg’armalar daromadlar (Y), transfert to’lovlari (TR), davlat zayomlari bo’yicha foizlar yig’indisidan (N) soliqlar (T) va iste’mol (C) xarajatlari yig’indisini ayirish natijasiga teng bo’ladi.

Sp = (Y + TR + N - T) – C

• Davlat jag’marmalari quyidagi miqdorga teng bo’ladi:

Sg = (T - TR - N) – G

• Agar davlat jamg’armalari nolga teng bo’lsa, davlat byudjeti muvozanatlashgan, jamg’arishning manfiy miqdori byudjet taqchilligini (BT) bildiradi:

BT = - Sg

• Bu yerda: BT – byudjet taqchilligi miqdori.

MAKROIQTISODIY AYNIYAT HISOBLANADI

• Boshqa mamlakatlarning jamg’armalari tashqi dunyoning bizning importimiz hisobiga olgan daromadlaridan ularning bizning eksportimizga sarflangan harajatlarini ayirib topiladi.