Mavzu: Katta quvvatli tiristorlar va tiristorli modullar reja

2.Tiristorlarning tuzilishi va modullari
Odatdagi trinistorlarga nisbatan teskari holatda ishlaydigan berkiluvchi trinistorlar mavjud. Bunday trinistorlarda boshqaruvchi elektrodga manfiy potentsial berilganda ochiq holatdan yopiq holatga o’tadi. Berkiluvchi trinistorlarning tuzilishi odatdagi trinistorlardan farq qilmaydi.

6 – rasm. Tiristorlarning shartli belgilanishlari:

a – dinistor, b – simmetrik dinistor, v – katod tomonidan boshqariladigan trinistor, g – anod tomonidan boshqariladigan trinistor, d – simistor

Besh qatlamga ega bo’lgan tiristorlar simmetrik tiristor (simostor) deb ataladi. VAT ning to’g’ri va teskari shohobchalarida manfiy qarshilikli sohalari mavjud. Simistorni ochiq holatga o’tkazish boshqarish signali yordamida, yopiq holatga o’tkazish – kuchlanishni uzish yoki uning ulanish qutbini o’zgartirish orqali amalga oshiriladi.
Tiristor kuchaytiruvchi
Keyingi vaqtda boshqaruvchi qurilma sifatida boshqaruvchi diodlar yoki tiristorlar nomini olgan yarim utkazuvchi asboblarning bir turi kullanilmokda. Ular 4 kavatli tuzilmaga ega (p-n-p-n yoki n-p-n-p kabi) va o’z xususiyati tiratronlarga yaqin.
Yen kuchlanish berilganda tiristorda) chiqishning asosiy juftligiga ikkita chetki p-n perexodlar tugri uynalishida yokilgan bo’ladi, markaziy – teskari. SHuning uchun tiristor oddiy ekvivalent sxemasini p-n-p va n-p-n kabi ikkita tranzistor shaklida namoyon etish mumkin.
Kam kuchlanishda En tiristor orkali markaziy perexod p-n karshiligi bilan belgilanadigan tok Iko utadi

Rasm 7. Tiristor kuchaytiruvchi
3. Katta quvvatli tiristorli qurilmalarning ishlatilish o’rinlari va ishlash prinsipi
Kuchlanish oshilish bilan En tiristor orqali uni teskari yoqqanda tok kabi. Tiristor tavsifi ushbu xolatda 1 uchastkaga muvofiq .Tokning ushbu o’zgarishi tiristordagi kuchlanish pereklyuchenie Uper kuchlanishga yetmaguncha amalga oshaveradi. Unap kuchlanishda tiristor ochilishi xosil bo’ladi va u orqali tok sakrash usulida oshadi. Bu o’sishi bilan triodlar emitter toklari va uning peredacha (uzatish) koeffitsienti oshadi. Agar kuchlanish Uper ga muvofiq bo’lsa ax + ag summa birlikka teng bo’ladi, tok cheksiz oshadi. Shuning uchun tiristor volt-amper tavsifi 2-uchastkaga ega, u manfiy differentsial qarshilikka ega. Tiristor ochilgandan so’ng kichik qarshilik ega bo’ladi va undagi kuchlanish tushishi Uost 2v dan kam (uchastor 3 tavsifi). Tiristor 2 chiqarish boshqaruv (kirish) kuchlanishini uzatish uchun foydalaniladi. Boshqaruvchi (kirish) tok koeffitsientni a2 qushimcha oshiradi va shuning uchun Uper kuchlanish kattaligi kamayadi. Iy tokini oshishi bilan tiristor tavsifi o’z shakli bo’yicha to’gri yo’nalish diod tavsifiga yaqinlashadi. Bunda tiratron kabi, boshqaruv kuchlanish olingandan so’ng boshqaruv elektrod 2 boshqaruvchilik xususiyatini yo’qotadi va asosiy zanjir kuchlanishdan olinishi bilan buzilishi mumkin. Shuning uchun tiristorni yoqish va uni qullash sxemasi tiratron uchun sxemaga o’xshash. Shu bilan birga uning parametrlari oshadi. Uning asosiy afzalligi kuchlanishini tekis tushishi past moxiyatidadir. Ammo tok o’nlab amper bo’lganda xam 1V atrofida tiratronning 15-20 V ga nisbatan tashkil etadi. Ie munosabat va boshqa afzalliklari tufayli tiristorlar nafaqat tiratron ni siqib chiqadi, balkim magnit kuchaytirgichlar bilan bemalol raqobatlasha oladi, ie qatorda tez harakatlanuvchi bilan xam.