Mavzu: karst hodisasi, uning hosil bo’lish sharoiti. Eroziya jarayoni. Daryo vodiylarining hosil bo’lishi reja

Eroziya jarayoni 2 turga bo’linadi:

1.Tag eroziya

2.Yon eroziya

Tag eroziyasi ko’pincha daryolarning yuqori qismida qoya tog’ jinslari tarqalgan joylarda ko’proq ro’y beradi. Tag eroziyasi natijasida sharsharalar, daralar hosil bo’ladi.

Daryolarning o’rta va quyi qismida tog’ jinslarini suvda yuviluvchanligiga qarab daryo o’zanlari yon tomonini yuvishi natijasida yon eroziya ro’y beradi. Natijada daryo o’zanlarining ilon izisimon shakli paydo bo’ladi- ular meandralar deyiladi^.

Daryolarning geologik ishi natijasida daryo vodiylari hosil bo’ladi. Daryo vodiylarining quydagi elementlari mavjud:

1 ) Daryo o’zani – daryoda suv kam bo’lganda uning suv oqadigan qismiga o’zan deyiladi.

2) Qayir terassasi deb daryoda suv ko’tarilganda suv bilan qoplanadigan yuzaga aytiladi.

3) Qayir ustki terassasi – qayir terassasidan yuqorida joylashgan, uzunligi va kengligi turlicha bo’lgan eroziya va akkumulyatsiya (nuragan mahsulotni olib kelib yotqizilishi)jarayonlarda hosil bo’lgan supalarga aytiladi. Ular pastdan yuqoriga qarab sanaladi.

Masalan: Chirchiq daryosida 13 ta qayir ustki terassasi mavjud bo’lib, Toshkent shahri 4-5-6 terassasi ustida joylashgan.

