Mavzu: jismoniy tarbiya va sport ta’limining paydo boʻlishi va rivojlanish bosqichlari

JISMONIY TARBIYA VA SPORT BILAN SHUG‘ULLANISHNING SHAXS PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI SHAKLLANISHIGA TA’SIRI.

Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullagan har qanday inson o‘zini sog‘lom his qilishi bilan birga, jamoa bian munosabatga kirishish, notanish odamlar bilan muloqot o‘rnatish, kirishimlilik kabi xususiyatlarni ham o‘zida shakllantirib boradi.
Jismoniy faoliyatning o‘ziga xos e’tiborli tomonlari bor. U kerakli tomonlari bilan boshqa fanlarning maqsadi, yutuq va jihatlari bilan ajralib turadi. Sport sohasining faoliyati bu musobaqaga tayyorlanish va qatnashish, sporchidan talab qilinadigan sifatlar: malaka, ko‘nikma, bilim, epchillik, jismoniy-ruhiy kuchlilik. Jamoaga nisbatan muomala ham o‘ziga hos jihatlardan biri bo‘lib hisoblanadi va sportchilar jamoasini boshqarish ham alohida bilim talab qiladi. Shuning uchun ham sport psixologiyasi shaxsiy izlanish natijasida yuzaga keladi. U o‘ziga hos muhim bo‘limlarga ajratiladi: ta’limiy psixologiya va sportga tarbiyalash, jismoniy psixologiya, texnikaviy va muomalaviy tayyorgarlik, sport jamoasi psixologiyasi, sport psixodiognastikasi va boshqalar.
Sport malakasining oshishi asosan o‘ziga xos bo‘limlar orqali o‘sadi; (masalan: futbol psixologiyasi, suzish psixologiyasi, shaxmat psixologiyasi va boshqalar.) Har qanday fanning talab tizimidagi o‘rnining aniqligi shu fan soxasi uchun uslubiy ahamiyatga ega. Sport psixologiyasi insonning sport sohasidagi fandir. Shuning uchun ham insonni o‘rganadigan fanlar ichida sport psixologiyasini o‘rganish, belgilab olish muhimdir. Akademik B.M.Kedrovning fikricha, psixologiya fani haqida gapirganda uni inson haqidagi tabiiy fanlar ijtimoiy va falsafiy fanlar o‘rtasida joylashganligini ko‘rishimiz mumkin. Shunga asoslanib psixologiyani sport bilan bog‘liq fanlar o‘rnini belgilash mumkin. Insonni o‘rganadigan fanlar turkimida sport psixologiyasi haqida gapirganda uni jismoniyligini inobatga olish kerak. Psixologiya va sport bilan bog‘liq bo‘lgan fanlar sport psixologiyasini nazariy asoslarini tashkil qiladi.
Jismoniy tarbiya va sportni har tomonlama rivojlantirish bir muncha murakkab va qiyin. Ko‘p qirrali vazifa bo‘lib o‘ziga hos o‘rinni egallaydi. Jismoniy tarbiya ahloqiy tarbiya bilan uzviy bog‘liqdir. Sport musobaqalari, bellashuvlar paytida sportchida halollik, ulug‘vorlik, raqibiga nisbatan hurmat va boshqa ahloqiy fazilatlar tarbiyalanib boradi. Jismoniy tarbiya va sport bilan muntazam shug‘ullanish aqliy rivojlanishga kuchli ta’sir ko‘rsatadi. Jismoniy mashqlar va sport mashg‘ulotlari bilan aqliy aloqalar bir-biriga bevosita bog‘liqdir.

2.