Mavzu: jislarning harakati reja

Aylanma harakat

Aylanma harakat paytida jismoniy tananing barcha nuqtalari aylana bo'ylab harakatlanadi. Bu doiralarning barchasi bir-biriga parallel tekisliklarda yotadi. Va barcha nuqtalarning aylanish markazlari deyiladi bitta sobit to'g'ri chiziqda joylashgan aylanish o'qi... Nuqtalar bilan tasvirlangan doiralar parallel tekisliklarda yotadi. Va bu tekisliklar aylanish o'qiga perpendikulyar.
Aylanma harakat juda keng tarqalgan. Shunday qilib, g'ildirakning chetidagi nuqtalarning harakati aylanish harakatiga misoldir. Aylanish harakati fan parvona va boshqalar bilan tavsiflanadi.
Aylanma harakat quyidagi fizik kattaliklar bilan tavsiflanadi: aylanishning burchak tezligi, aylanish davri, aylanish chastotasi, nuqtaning chiziqli tezligi.
Burchak tezligi bir xil aylanishga ega bo'lgan jismga aylanish burchagining bu aylanish sodir bo'lgan vaqt oralig'iga nisbatiga teng qiymat deyiladi.
Tananing bitta to'liq inqilobdan o'tishi uchun zarur bo'lgan vaqt deyiladi aylanish davri (T).

Tananing vaqt birligida amalga oshiradigan aylanishlar soni deyiladi tezlik (f).

Aylanish chastotasi va davr bir-biriga nisbat bilan bog'liq T = 1 / f.
Agar nuqta aylanish markazidan R masofada joylashgan bo'lsa, uning chiziqli tezligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

Mexanik harakat Jismning kosmosdagi holatining boshqa jismlarga nisbatan o'zgarishi.
Masalan, mashina yo'lda ketmoqda. Mashinada odamlar bor. Odamlar mashina bilan birga yo'l bo'ylab harakatlanishadi. Ya'ni, odamlar yo'lga nisbatan kosmosda harakat qilishadi. Ammo odamlar mashinaning o'ziga nisbatan harakat qilmaydi. Bu namoyon bo'ladi. Keyinchalik, biz qisqacha ko'rib chiqamiz mexanik harakatning asosiy turlari.
Tarjima harakati- bu tananing harakati bo'lib, uning barcha nuqtalari bir xil tarzda harakatlanadi.
Misol uchun, xuddi shu mashina yo'l bo'ylab oldinga siljiydi. Aniqroq aytganda, faqat avtomobil tanasi translatsiya harakatini amalga oshiradi, uning g'ildiraklari esa aylanadi.
Aylanma harakat Tananing ma'lum bir o'q atrofidagi harakati. Bunday harakat bilan tananing barcha nuqtalari doiralar bo'ylab harakatlanadi, ularning markazi bu o'qdir.
Biz aytib o'tgan g'ildiraklar o'z o'qlari atrofida aylanish harakatini amalga oshiradi va shu bilan birga g'ildiraklar avtomobil korpusi bilan birgalikda tarjima harakatini amalga oshiradi. Ya'ni, g'ildirak o'qga nisbatan aylanish harakatini va yo'lga nisbatan tarjima harakatini amalga oshiradi.
Tebranish harakati- Bu ikki qarama-qarshi yo'nalishda navbatma-navbat sodir bo'ladigan davriy harakat.
Masalan, soatdagi mayatnik tebranish harakatini amalga oshiradi.
Tarjima va aylanma harakatlar mexanik harakatning eng oddiy turlari hisoblanadi.
Mexanik harakatning nisbiyligi
Koinotdagi barcha jismlar harakat qiladi, shuning uchun mutlaq tinch holatda bo'lgan jismlar yo'q. Xuddi shu sababga ko'ra, jismning harakatlanayotgan yoki yo'qligini, faqat boshqa jismga nisbatan aniqlash mumkin.
Masalan, mashina yo'lda ketmoqda. Yo'l Yer sayyorasida. Yo'l harakatsiz. Shu sababli, harakatsiz yo'lga nisbatan transport vositasining tezligini o'lchash mumkin. Ammo yo'l Yerga nisbatan harakatsiz. Biroq, Yerning o'zi Quyosh atrofida aylanadi. Binobarin, yo'l avtomobil bilan birga quyosh atrofida ham aylanadi. Binobarin, mashina nafaqat translyatsion harakatni, balki aylanish harakatini ham (Quyoshga nisbatan) bajaradi. Ammo Yerga nisbatan mashina faqat tarjima harakatini amalga oshiradi. Bu namoyon bo'ladi mexanik harakatning nisbiyligi.
Mexanik harakatning nisbiyligi Tananing harakat traektoriyasi, bosib o'tgan masofa, harakat va tezlikning tanlovga bog'liqligi ma'lumot doirasi.