Мавзу: ив-группа бош группачасига умумий характеристика

Muammoli vaziyat: inert gazlarning fizik va ximiyaviy xossalari sizga ma’lum. Endi ularni bir-biridan ajratib olish nimaga asoslanadi?

Javob: Inert gazlarni bir-biridan ajratib olish qaynash nuqtalarining xar-xil bo’lishiga asoslangan. Inert gazning eng diqqatga sazovor bo’lgani geliydir. 1868 yilda atmosfera spetrini va quyosh protuberanetslarini tekshirish paytida ikkita astronom frantsuz Jansen bilan ingliz Loker kashf qildi. Shu spektrlarda och sariq chiziq borligi topildi. Bu chiziq yerda o’sha zamongacha ma’lum bo’lgan elementlarning spektrida topilmagan edi. Shu elementning topilishi quyoshda yangi bir element ya’ni yerda ma’lum bo’lmagan element bor degan fikrga olib keldi. Bu element dastlab quyoshda topilgani uchun unga geliy deb nom berildi. Shundan 30 yilcha keyin Klevit degan nodir mineralni qizdirish vaqtida quyoshdan topilgan geliyga aynan o’xshash gaz hosil qildi. Shunday qilib geliy yerda topilishidan ancha ilgari quyoshda topilgan. Vodoroddan keyin geliy eng yengil element. U havodan 7 marta yengil, u suyuq xolatga o’tmaydi. 1908 yilda geliy minus 268.9 ⁰Cda qaynaydigan suyuqlikka aylantirildi. Geliy dastlab 1926 yilda qattiq xolatga aylantirildi. Qattiq geliy 26 atm bosim ostida minus 272.2 ⁰C da suyuqlanadigan tiniq moddadir. yerda geliyning uchraydigan joyi yolg’iz atmosferagina emas, u ba’zi joylarda tabiiy gazlar deb ataladigan gazlar bilan birga yer ostidan ajralib chiqadi. Ko’pgina mineral buloqlarning suvidan ham geliy chiqib turadi.