Мавзу: ИҚтисoдий тaҳлилнинг мазмуни, предмети ва вaзифaлaри

Иқтисодий таҳлилда қўлланиладиган таққослашнинг асосий турлари

Таққослаш турлари	Таққослаш мақсади
1. Кўрсаткичларнинг ҳақиқатдаги даражасини режа маълумотлари билан қиёслаш	Режа бажариш даражасини назорати ва баҳолаш, уни жадаллик даражасини, фойдаланилмаган ички хўжалик резервларини аниқлаш
2. Кўрсаткичларнинг ҳақиқатдаги даражасини тасдиқланган меъёр ­ва стандартлар билан қиёслаш	Ресурслардан тежамли фойдаланиш назорати
3. Кўрсаткичларнинг ҳақиқатдаги даражасини ўтган йиллар маълумотлари билан қиёслаш	Иқтисодий ҳодисалар ва жараёнларнинг ривожланиш тенденсиялари ва суръатларини белгилаш
4. Таҳлилга қилинаётган корхонанинг кўрсаткичлар даражасини соҳанинг этакчи корхоналар фаолияти кўрсаткичлари билан қиёслаш	Корхонанинг рақобатдошлигини баҳолаш ва унинг фаолияти натижаларини яхшилаш резервларини аниқлаш
5. Таҳлилга тортилган корхонанинг кўрсаткичлар даражасини соҳанинг корхоналар фаолияти ўртача кўрсаткичлари билан қиёслаш	Бозордаги ўша соҳанинг бошқа корхоналари ўртасидаги корхонанинг ҳолатини аниқлаш ва уни рақобатдошлиги ва тадбиркорлик рискларини баҳолаш
6. Параллел ва дина­мик қаторларни қиёслаш	Ўрганилаётган ҳодисалар ўртасида алоқа шакллари мавжудлиги ва йўналишини белгилаш

7. Бошқарув қарорлари турли вариантларини қиёслаш	Қарорнинг янада оптимал вариантини танлаш
8. Қандайдир омил ўзгаришидан аввалги ва кейинги фаолият натижаларини қиёслаш	Фаолият натижалари таъсирчанлигига ўрганилаётган омиллар ўзгариши даражасини баҳолаш
9. Тадқиқ этилаётган даврда турли кўрсаткичларнинг ўсиш суръатларини қиёслаш	Таҳлил қилинаётган корхона шароитида иқтисодий қонунлар намоён бўлиши характерини ўрганиш
10. Турли даврда бир кўрсаткичнинг ўсиш суръатини қиёслаш	Бир соат, смена, иш куни, йил давомида ресурслардан фойдаланиш тўлиқлигига уларнинг таъсирчанлигини баҳолаш

Кўрсаткичлар	Ўтган йил	Ҳисобот йил	Илғор корхона маълумоти	Ўртача корхона маълумоти	Фарқи (+,-)
					ўтган йилдан	илғор корхонадан	ўртача корхонадан
Мол-мулк қиймати	1336,2	1447,1	1817,9	1277,7	+110,9	-370,8	+169,4

Хўжалик субъекти мулкини ўтган йил, илғор ва ўртача корхонага нисбатдан таққослаб таҳлил этинг
(минг сўм ҳисобида)
Жадвал маълумотларига биноан, хўжалик субъектининг мол-мулки ҳисобот йилида 1447,1 минг сўмни ташкил этиб, бу кўрсаткич ўтган йилга нисбатдан +110,9 (1447,1-1336,2) минг сўмга кўп бўлган. Ҳисобот йилидаги кўрсаткичнинг ўзгариши илғор ва ўртача корхонага нисбатдан мос равишда -370,8 (1447,1-1817,9) ҳамда +169,4 (1447,1-1277,7) минг сўмга ўзгарган.
Таҳлил натижаларига биноан, хўжалик субъектининг мол-мулкига биноан ўртачадан юқорироқ корхона деб ҳисоблаш мумкин.