Мавзу: ИҚтисoдий тaҳлилнинг мазмуни, предмети ва вaзифaлaри

М.Қ.Пардаев
Индуктив
усул
иш учaсткaлaридaги кўрсaткичлaр ҳaр тoмoнлaмa текширилиб, сўнгрa aнa шу aниқ кўрсaткичлaрдaн кoрxoнaнинг xўжaлик фaoлиятини белгилoвчи умумлaшгaн иқтисoдий кўрсaткичлaр дaрaжaсигa чиқилaди
Дедуктив
усул
Бунда аввало хўжалик фаолиятини белгиловчи умумий кўрсаткичлар ўрганилиб, сўнгра улар бўлакларга бўлинади. Кўрсаткичларни бўлакларга бўлиш аслини олганда таҳлил демакдир
2.3.Иқтисодий таҳлилнинг махсус усуллари ва уларни тавсифлаш.
Иқтисодий таҳлил қилиш жараёнида турли усуллар ва методикалар қўлланилади. Бу усул ва методикалардан фойдаланиш жараёнида таҳлил методининг асосий жиҳатларининг комплекслиги ва тизимлашганлиги яққол кўринади. Хўжалик жараёнларининг умумий бирлиги, ўзига хос тузилиш ва таркибга эгалиги ҳамда мураккаб тавсифдаги ўзаро боғлиқлиги таҳлил усуллари ва методикаларини қўллашда асосий эътиборда туради.
Таҳлилнинг усул ва методикаларини кўллашда корхонанинг хўжалик ва бошқа турдаги фаолиятини бир бутун тизим эканлиги, унинг умумий якуний натижаси мавжудлиги назарда тутилган ҳолда фаолиятнинг турли томонлари ва элементлари ҳам алоҳида, ҳам биргаликда ўрганилиб, уларнинг ўзаро боғлиқлиги, бири иккинчисининг таъсиридан келиб чиқиши, яъни кетма-кетлиги аниқланиб, барча омиллар асосий ҳамда асосий бўлмаган гуруҳларга бўлиниб, улар ўзаро уйғунлаштирилган ҳамда тизимга солинган ҳолда якуний натижага омилларнинг биргаликдаги бевосита ва билвосита таъсири ҳисобланади.
Иқтисодий таҳлилининг усулларини қуйидаги икки гуруҳга ажратиш мумкин:
Оддий-анъанавий (одатдаги) усуллар гуруҳи
Иқтисодий - математик (омилли таҳлил) усуллар гуруҳи.
иқтисодий таҳлил пайдо бўлгандан буён анъанага айланиб, амалий тажрибада кенг қўлланилиб келаётган усуллар киритилади.

• мутлоқ ва нисбий фарқларни аниқлаш

• таққослаш

• гуруҳлаштириш

• балансли боғланиш

• занжирли боғланиш

• индекс

иқтисодий ахборотларни қайта ишловчи компютерлар ҳамда ахборот технологияларини ривожланиши билан боғлиқ усуллар киритилади.

• корреляция

• регрессия

• интеграл

• назарий ўйин

• математик дастурлаш

Хўжалик жараёнларини ўрганиш, таҳлил этишда янги усул ва воситалардан фойдаланиш иқтисодий таҳлилни такомиллаштиришнинг муҳим йўналишларидан бири ҳисобланади. Шу маънода таҳлилда қўлланиладиган иқтисодий-математик усулларни ҳам ушбу қаторга киритиш мумкин