Mavzu: Ishlab chiqarish xarajatlari va foyda Reja

Uzoq muddatli davr – bu korxonaning ishlab chiqarish quvvatlarini va barcha band bo‘lgan resurslari miqdorini o‘zgartirish uchun yetarli bo‘lgan davrdir

O’rtacha xarajatlar va ularni aniqlash usullari

• Mahsulot (yoki xizmat) birligini ishlab chiqarishga sarflangan xarajatlar o‘rtacha xarajatlar deb ataladi.
• O’rtacha umumiy xarajatlar (ATC) - umumiy yoki yalpi xarajatlarning (TC) ishlab chiqarilgan tovarlar (Q) miqdoriga nisbati, ya’ni:

ATC = TC / Q

• O’rtacha doimiy xarajatlar (AFC) - doimiy xarajatlarning (FC) ishlab chiqarilgan tovarlar (Q) miqdoriga nisbati, ya’ni:

AFC = FC / Q

• O’rtacha o‘zgaruvchi xarajatlar (AVC) - o’zgaruvchi xarajatlarning (VC) ishlab chiqarilgan tovarlar (Q) miqdoriga nisbati, ya’ni: AVC = VC / Q

O’rtacha umumiy xarajatlar (ATC) o‘rtacha doimiy xarajatlar bilan (AFC) o‘rtacha o‘zgaruvchi xarajatlar (AVC) yig‘indisiga teng. ATC = AFC + AVC

• Me’yoriy xarajatlar – (MC) qo‘shimcha bir birlik mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan xarajatlardir.
• Uni n miqdordagi mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan umumiy xarajatlardan n-1 uchun sarflangan xarajatlarni ayirib topiladi, ya’ni quyidagicha hisoblanadi:

MC = TCn – TCn-1; ёки MC = ΔTVC / ΔQ

 

Korxonalarda tovar va xizmatlarni sotishdan olingan mablag‘lar ularning pul tushumlari yoki pul daromadlari deyiladi.

Aytaylik, korxonada bir oy davomida 100 ming dona «A» mahsuloti ishlab

chiqarildi. Har bir mahsulotning narxi 1000 so‘m. Agar barcha mahsulotlar sotilgan taqdirda, korxonaning bir oylik pul tushumi 100 mln. so‘m (100000 × 1000) ga teng bo‘ladi.

Buxgalteriya foydasi Umumiy pul tushumlaridan ishlab chiqarishning tashqi xarajatlarini ayirib tashlagandan keyingi qolgan qismi

Foyda massasi (ТП) - korxona olgan foydasining umumiy hajmi yoki mutlaq miqdori. 

Foyda normasi (P’) - foyda massasi yoki miqdorining ishlab chiqarish xarajatlariga nisbatining foizdagi ifodasi, ya’ni:

P’ = x 100%

Foyda hajmi:

Ishlab chiqarish xarajatlari darajasiga;

Bozor narxlariga bog‘liq.

•  

Me’yordagi foyda (normal profit)

• – bu iqtisodiy resurs sifatidagi tadbirkorlik qobiliyatini rag‘batlantirib turish uchun to‘lanadigan haq hisoblanadi.

Sof foydaning taqsimlanishi

Investitsiyaga;

Kadrlar tayyorlash va malakasini oshirishga;

Ijtimoiy fondlarga;

Ekologiya uchun ajratmalar;

Biznesga (korxona egalari va ishchilariga) tegishli shaxsiy daromadlar.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!