Mavzu: is-lm modeli

Makroiqtisodiy muvozanat turlari:
1. Umumiy va qisman balans. Umumiy muvozanat barcha milliy bozorlarning o'zaro bog'langan muvozanatini anglatadi, ya'ni. har bir bozorning alohida balansi va xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning rejalarining maksimal darajada mos kelishi va amalga oshirilishi. Umumiy iqtisodiy muvozanat holatiga erishilganda xo'jalik yurituvchi sub'ektlar to'liq qondiriladi va o'z iqtisodiy ahvolini yaxshilash uchun talab yoki taklif darajasini o'zgartirmaydi.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 89N. Gregory Mankiw. Macroeconomics. 8 th edition. Harvard University. (NY.: Worth Publishers, 2013): 211

Qisman muvozanat - bu milliy iqtisodiyot tizimini tashkil etuvchi alohida bozorlardagi muvozanat.
2. Muvozanat qisqa muddatli (joriy) va uzoq muddatli bo'lishi mumkin.
3. Muvozanat ideal (nazariy jihatdan kerakli) va real bo'lishi mumkin. Mukammal muvozanatga erishish uchun zaruriy shartlar mukammal raqobat va nojo'ya ta'sirlarning yo'qligi. Iqtisodiy faoliyatning barcha ishtirokchilari bozorda iste'mol tovarlarini topsa, barcha tadbirkorlar ishlab chiqarish omillarini topsa va butun yillik mahsulot to'liq realizatsiya qilinsa, bunga erishish mumkin. Amalda bu shartlar buziladi. Haqiqatda, vazifa nomukammal raqobat va tashqi ta'sirlar mavjud bo'lganda mavjud bo'lgan va iqtisodiy faoliyat ishtirokchilarining maqsadlari to'liq amalga oshirilmaganda o'rnatiladigan haqiqiy muvozanatga erishishdir.
4. Muvozanat barqaror va beqaror ham bo'lishi mumkin. Muvozanatdan chetga chiqishga olib keladigan tashqi impulsga javoban iqtisodiyot mustaqil ravishda barqaror holatga qaytsa, muvozanat barqaror deb ataladi. Agar tashqi ta'sirdan keyin iqtisodiyot o'z-o'zini tartibga solmasa, u holda muvozanat beqaror deb ataladi. Umumiy iqtisodiy muvozanatga erishish uchun barqarorlik va shart-sharoitlarni o'rganish og'ishlarni aniqlash va bartaraf etish uchun zarur, ya'ni. mamlakatning samarali iqtisodiy siyosatini olib borish.
Nomutanosiblik iqtisodiyotning turli soha va tarmoqlarida muvozanatning yo‘qligini bildiradi. Bu yo'qotishlarga olib keladi yalpi mahsulot, aholi daromadlarining kamayishi, inflyatsiyaning paydo bo'lishi, ishsizlik. Iqtisodiyotning muvozanat holatiga erishish, nomaqbul hodisalarning oldini olish uchun mutaxassislar makroiqtisodiy muvozanat modellaridan foydalanadilar, ulardan xulosalar davlatning makroiqtisodiy siyosatini asoslashga xizmat qiladi.
Makroiqtisodiy muvozanat - mahsulot va xizmatlarni yaratish uchun cheklangan ishlab chiqarish resurslaridan foydalanish va ularni jamiyatning turli a'zolari o'rtasida taqsimlash muvozanatli bo'lgan milliy iqtisodiyotning holati, ya'ni quyidagilar o'rtasida umumiy mutanosiblik mavjud:
Resurslar va ulardan foydalanish;
Ishlab chiqarish omillari va ulardan foydalanish natijalari;
Yalpi ishlab chiqarish va yalpi iste'mol;
Yalpi taklif va yalpi taklif;
Moddiy va moliyaviy oqimlar.
Demak, makroiqtisodiy muvozanat milliy iqtisodiyotning barcha sohalarida ularning manfaatlaridan barqaror foydalanishni nazarda tutadi.
Bu muvozanat iqtisodiy idealdir: bankrotlik va tabiiy ofatlar, ijtimoiy-iqtisodiy inqirozlar yo'q. Iqtisodiyot nazariyasida makroiqtisodiy ideal iqtisodiy tizimning umumiy muvozanat modellarini qurishdir. Haqiqiy hayotda bunday model talablarining turli xil buzilishi sodir bo'ladi. Lekin makroiqtisodiy muvozanatning nazariy modellarining ahamiyati real jarayonlarning ideal jarayonlardan chetlanishining o‘ziga xos omillarini aniqlash, iqtisodiyotning optimal holatini amalga oshirish yo‘llarini topish imkonini beradi.
Makroiqtisodiyot uchun muvozanat yalpi talab va yalpi taklif o'rtasidagi tenglikni anglatadi. Shu bilan birga, yalpi talab yalpi taklifga to'g'ri kelganda makroiqtisodiyot uchun optimal holat hisoblanadi. U makroiqtisodiy muvozanat deb ataladi va yalpi talab (AD) va yalpi taklif (AS) egri chiziqlari kesishmasida erishiladi.
Yalpi talab va yalpi taklif egri chiziqlarining kesishishi narxlarning muvozanat darajasini va milliy ishlab chiqarishning muvozanat real hajmini belgilaydi. Bu ma'lum narx darajasida (P E) butun ishlab chiqarilgan milliy mahsulot (Y E) amalga oshirilishini anglatadi. Bu erda ratchet effektini esdan chiqarmaslik kerak, ya'ni narxlar osongina ko'tariladi, lekin deyarli tushmaydi. Shuning uchun, yalpi talab pasayganda, narxlarning qisqa muddatga tushishini kutish mumkin emas. Ishlab chiqaruvchilar yalpi talabning pasayishiga ishlab chiqarishni qisqartirish yo'li bilan javob berishadi va shundan keyingina, agar bu yordam bermasa, narxlarni pasaytiradi. Tovarlar va resurslar narxi oshgandan keyin, yalpi talab pasayganda, ular darhol tushmaydi.