Mavzu. Iqtisodiy axborot tizimlarida axborotlarni himoyalash usullari

---

Mavzu. Iqtisodiy axborot tizimlarida axborotlarni himoyalash usullari 
 
Aхbоrоt хаvfsizligi tushunchаsivа tа’rifi. Aхbоrоt хаvfsizligigа tаhdidlаrning 
аsоsiy turlаri.Komp’yutеr viruslarning turlari va ularning tasnifi. Komp’yutеr 
viruslaridan himoya. Kriptografik axborot himoyasi tamoyillari. 
Ахборот-коммуникация технологиялари турли хил ахборотларни 
сақлаш, узатиш, уни қайта ишлаш, натижаларни фойдаланувчиларга матн, 
график, овоз шаклида тақдим этиш, маълумолар базаси тизимлари ва бошқа 
масалаларни ечиш учун восита ҳисобланади. Ахборотхавфсизлигини (АХ) 
таъминлашмуаммолари-нинг долзарблиги ва муҳимлигига қуйидагилар сабаб 
бўлмоқда: 
- замонавий ШКлар ҳисоблаш қувватининг кун сайин ошиб бориши; 
- ШКлар ѐрдамида тўпланаѐтган, сақланаѐтган, ишланаѐтган ва 
узатилаѐтган 
ахборотларнинг 
локал 
ва 
глобал 
тармоқлардан 
фойдаланишнинг кескин ўсиши; 
- серверларда турли соҳага оид маълумотларнинг базаси сифатида 
жамланганлиги; 
- турли предмет соҳаларида ишлатилаѐтган ШКлар сонининг кескин 
ўсиши; ҳисоблаш заҳиралари ва маълумот массивларига бевосита кириш 
имконига эга бўлган фойдаланувчилар доирасининг кескин кенгайиб 
бораѐтгани; 
- минимал даражадаги хавфсизлик талабларига ҳам жавоб бера 
олмаѐтган дастурий воситаларнинг мавжудлиги; 
- тармоқли технологияларнинг ҳамма жойга тарқалиши ва локал 
тармоқларнинг глобаллашуви; 
- 
Интернет 
тармоғиданфойдаланувчилар 
сонинингтезсуратларбиланошиши.
Қуйида компьютер тизимларининг ахборот хавфсизлигига оид асосий 
тушунчаларга тўхтаймиз. 

конфеденциал (махфий) компьютер тармоқлари орқали 
ахборотларни айирбошлаш; 

банк-молия 
тизимида 
ахборот-коммуникация 
технологияларининг кенг қўлланилиши. 
АХга таъсир кўрсатишлар табиати ниҳоятда турли-туман бўлади. Булар 
табиий офатлар (ер қимирлашлар, бўронлар, ѐнғинлар) ҳам, АХ таркибий 
қисмлари-нинг ишдан чиқишлари ҳам, ходимлар йўл қўйган хатолар ҳам, 
суиқасдчининг киришга бўлган интилишлари ҳам бўлиши мумкин.