Mavzu: “Investitsiya loyihalarining moliyaviy va iqtisodiy samaradorligini baholash”

Маълумки, макро ва микро иқтисодиёт ва уларнинг секторларида «самара» ва «самарадорлик» деган атамаларни тез-тез учратиш мумкин. Улар ўзларининг иқтисодий моҳияти ва мазмунига қараб бир-бирларидан фарқланади. «Самара» тушунчаси ўзида иқтисодий жараённинг қандайдир бирор бўлагида (бўғинида) қўлланилган тадбирларнинг берган натижасини (ижобий натижага эришишни) ўзида акс эттиради. Самара – мутлоқ кўрсаткич бўлиб, у ишлаб чиқаришнинг иқтисодий натижаларини кўрсатади. Самара ҳосил қилинган ялпи фойда ва шу кабилар ҳисобланади. Самара фақат амалга оширилган тадбирларнинг қанчалик фойдалилигини билдиради, холос. Лекин қилинган харажатлар ўзини қоплаши ёки қоплай олмаслиги, фойда кўрилган ёки кўрилмаганини билдира олмайди. Бу саволларга фақат «иқтисодий самарадорлик» кўрсаткичигина жавоб бериши мумкин. Иқтисодий ўсиш самарадорлиги маълум вақт давомида эришилган натижанинг ўсганлиги ёки камайганлигини ўзида акс эттирадиган кўрсаткичдир.

• Маълумки, макро ва микро иқтисодиёт ва уларнинг секторларида «самара» ва «самарадорлик» деган атамаларни тез-тез учратиш мумкин. Улар ўзларининг иқтисодий моҳияти ва мазмунига қараб бир-бирларидан фарқланади. «Самара» тушунчаси ўзида иқтисодий жараённинг қандайдир бирор бўлагида (бўғинида) қўлланилган тадбирларнинг берган натижасини (ижобий натижага эришишни) ўзида акс эттиради. Самара – мутлоқ кўрсаткич бўлиб, у ишлаб чиқаришнинг иқтисодий натижаларини кўрсатади. Самара ҳосил қилинган ялпи фойда ва шу кабилар ҳисобланади. Самара фақат амалга оширилган тадбирларнинг қанчалик фойдалилигини билдиради, холос. Лекин қилинган харажатлар ўзини қоплаши ёки қоплай олмаслиги, фойда кўрилган ёки кўрилмаганини билдира олмайди. Бу саволларга фақат «иқтисодий самарадорлик» кўрсаткичигина жавоб бериши мумкин. Иқтисодий ўсиш самарадорлиги маълум вақт давомида эришилган натижанинг ўсганлиги ёки камайганлигини ўзида акс эттирадиган кўрсаткичдир.

Investitsion loyiha investor nuqtai nazaridan samarali deb baholanishi uchun, birinchidan, uni amalga oshirish ijobiy bo’lishi, ikkinchidan, muqobil loyihalarni solishtirish chog’ida yuqoriroq samaraga ega bo’lgan loyihani ma’qul ko’rish lozim.

• Investitsion loyiha investor nuqtai nazaridan samarali deb baholanishi uchun, birinchidan, uni amalga oshirish ijobiy bo’lishi, ikkinchidan, muqobil loyihalarni solishtirish chog’ida yuqoriroq samaraga ega bo’lgan loyihani ma’qul ko’rish lozim.
• Investitsiya loyihasini moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini baholash mablag’larni real aktivlar bilan turli operatsiyalarga (ob’ektlarga) joylashning mumkin bo’lgan variantlarni tanlash va asoslash jarayonida markaziy o’rinni egallaydi.