Mavzu: Integral sxemalar haqida tushuncha, ona plataga o‘matilgan Chiplar mikroelektron vositalar va qurilmalaming tuzilish prinsipi

Kompyuterni qisimlarga ajratish va sanash.
Shaxsiy kompyuter quyidagi asosiy qurilmalardan tashkil topadi: tizimli blok, monitor, klaviatura va sichqoncha.Qo’shimcha qurilmalar quyidagilardan tashkil topgan: Printer,Plotter,Skaner,T armoq adapter,Audio-video adapter,Modem,Multimedia qurilmalari. Shaxsiy kompyuter quyidagi qisimlardan iborat: tizimli blok, monitor, klaviatura va sichqoncha.Tizimli blokni ham qisimlarga ajratsak bo’ladi.Tizimli blok quyidagi qisimlardan iborat:Ona plata,Mikroprotsessor,Elektr ta’minoti bloki(blokpitaniya),Operativ hotira,Qattiq disk,Disk yurituvchi(DVD/ROM yoki CD/ROM),Sovutish tizimi(kullerlar),BIOS batareka kiradi.


Tizimli blok tizimlari bilan tanishish.
Kompyuter elektron qurilma bo‘lganligi uchun, elektr energiyasi hisobiga ishlaydi. Kompyuter, aslida, umumlashgan tushuncha. Uning ichidagi har bir qurilma, har bir mikrosxema elektr energiyasi hisobigagina mavjud. Har qancha konfiguratsiyasi zo‘r bo‘lgan kompyuterga ega bo‘lmaylik, agar uyimizda elektr ta’minoti bo‘lmasa, kompyuterdan karton qutichalik ham foyda bo‘lmaydi. Tizim blokining ichidagi hard disk (HDD), tezkor xotira (RAM), videokarta (VGA), markaziy protsessor (CPU), ona plata (Motherboard) va undagi chipsetlar turli miqdorda elektr energiyasini iste’mol qiladi. Qaysi qurilmaning qancha energiya iste’mol qilishi uning nima ish qilishiga qarab, qanday qurilma ekanligiga qarab belgilanadi. 


Tizimli blokning tarmoq quvvat bloki(blokpitaniya)
Elektr ta’minot blokining vazifasi oson + 12 V, - 12v doimiy tok “sof” kuchlanishini otkazishi kerak. Elektr ta’mirlash blok yoqilgandan song o‘zi beruvchi signalni nazorat qilib, kerakli sathda kuchlanish stabillashgandan so‘ng tizim platadagi power-gool signalini yuboradi. Mikroprotsessor o‘zining registrlarini boshlangich holatga qaytaradi, shundan so‘ng yuklanish boshlanadi. Quvvat VATTA olchanadi. Elektr ta’minot bloki o‘zining quvvati bilan farqlanadi: qancha quvvat katta bo‘lsa, shuncha ko‘p blok elektr ta’mirlash tashqi qurilmalarinigina ta’minlab beradi. Zamonaviy kompyuterlarga 300-400 vatt quvvatli elektr ta’minot bloklari qoyiladi. Zamonaviy kompyuterlarda elektr ta’minot bloki keluvchi ulanish joylar soni barcha qurilmalarga yoqmaydigan holler bo‘lishi mumkin. Energiya zapasi ya’na bo‘lsa, bir tomondan elektr ta’minot ulanish joyiga, ikkinchi tomondan ikki ulanish joyga ulanadigan kabel tarqatuvchidan foydalanish mumkin. Eski shaxsiy kompyuterlarda elektr ta’minot blokini quvvati 65 vattan oshardi. Bugungi kunda esa 400 Vt quvvatli kompyuterlar mavjud, kompyuterdagi eng ko‘p quvatni monitor ishlatadi. Oddiy 17-19 dyuymli monitor taxminan 100 Vtdan 150 Vt gacha, yangi lampochkadek elektr ishlatadi, ammo, kuchlanish kompyuter korpusida joylashgan elektr ta’minot blokidan bormaydi, shunki monitorning o‘zini elektr ta’minot bloki bor.