Мавзу: Миллий гоя ва мафкуранинг назарий концептуал асослари.
Миллий гоя ва мафкура фанининг максади. Мазкур фанншгасосий макради - бу Узбекистоининг бош стратегик мацсади булмиш ижтимоий йуналтирилган бозор щтисодиётига асосланган эркин демократик жамиятни барпо этиш учун миллий истиклол мафкурасининг бош ва асосий гояларини халцнинг цалби ва онгига сингдиришдан иборатдир.
Миллий гоя ва мафкура фанининг функциялари. Миллий гоя ва мафкура фани уз олдига куйган максадларини адо этиш учун куйидаги асосий функцияларни17 бажаради. Биринчиси - миллий гоя ва мафкура фанининг эвристик18 функцияси. Миллий гоя ва мафкура фани объектив вокелик - гоя ва мафкураларни хар томонлама билиб олишнинг мантикий усуллари ва методик коидалари тизимига эга. Бу функция гоя ва мафкураларни изохлаш, тушунтириш, гоя ва мафкураларга оид ходисаларини шархдаш билангина эмас, балки бу ходисаларнинг мохиятини очиш оркали янги-янги конуниятларини топиш билан хам шугулланади. Мана шу эвристика функциясидир. Эвристика - хакикатни топиш санъати хисобланади. Шунга кура, миллий гоя ва мафкура фани реал вокелик - узбек халки Миллий мафкурасининг янги-янги кирраларини топиш санъати вазифасини бажаради.
Иккинчиси - миллий гоя ва мафкура фанининг методологик функцияси. Гоя ва мафкуралар гоя ва мафкура жараёнларини урганиш воситалари булган конунлар, категориялар ва тушунчаларни илмий жихдтдан ишлаб чикади. Ишлаб чикилган бу илмий тушунчалар, таърифлар, коидалар, принциплар бошка махсус ва амалий гуманитар ва ижтимоийиктисодий фанлар учун йурикнома вазифасини у т а й д и . Шунга кура, миллий гоя фани бошка фанлар учун методологик функцияни бажаради.
Учинчиси - миллий гоя ва мафкура фанининг сиёсий функцияси. Fоя ва мафкуралар доимо сиёсатнинг объекта булиб келган. Сиёсатнинг асосий максади эса хдмиша давлат х,окимиятини эгаллаш, шу оркали жамиятни боищаришни ташкил этишдан иборат булган. Шунинг учун хдм сиёсатни - давлатни бошкариш санъати деб хам аташади. Шу маънода миллий гоя ва мафкура фани Узбекистондаги давлат х,окимияти ва бошка сиёсий ташкилотларни уз ичига олувчи сиёсий хокимиятни амалга оширишни ташкил этишга кумаклашади. Бу миллий гоя ва мафкура фанининг сиёсий функциясидир.
Туртинчиси - миллий гоя ва мафкура фанининг амалий функцияси. Миллий гоя ва мафкура фани гоя ва мафкура ходисалари, институтлари тугрисидаги билимларни амалда куллаш вазифасини хдм бажаради. У Узбекистонда жамият, давлат фаолиятини такомиллаштириш, фукароларнинг хукук ва эркинликларини, тинч-тотув яшашларини таъминлаш, давлатнинг ички ва ташки сиёсатини баркарорлаштириш буйича амалий тавсияларни ишлаб чикади.
Бешинчиси — миллий гоя ва мафкура фанининг илмий башорат цилиш функцияси. Илмий башорат - мавжуд вокеликнинг объектив конунларини билиш асосида, келажакда юз берадиган ёки юз бериши мумкин булган вокеа, жараён ва ходисаларни олдиндан кура бйлиш, айтиб беришдир. Миллий гоя ва мафкура фани гоя ва мафкуралар ривожланишининг объектив конуниятларини урганиш асосида уларнинг келажакдаги тавдири тугрисида илмий башорат килиш функциясини хдм бажаради.
Олтинчиси - миллий гоя ва мафкура фанининг дунёцарашни шакллантириш функцияси. Миллий гоя ва мафкура фани гоя ва мафкураларга оид хар бир ходиса, вокеа, жараёнларнинг юзага келиш ва ривожланиш конуниятларини урганиб, одамларнинг аклзаковатини устириш асосида гоя ва мафкуралар ривожи тугрисидаги карашларнинг яхлит илмий манзарасини яратади. Бу ушбу фаннинг дунёкарашни шакллантириш функциясидир.
Еттинчиси - миллий гоя ва мафкура фанининг гоявий-тарбиявий функцияси. Миллий гоя ва мафкура фани миллатимизнинг истиклол туфайли усиб бораётган узини узи англаш, билиш эх,тиёжларини кондиришга, давлатимизни жах,он давлатлари билан киёслаб урганиш асосида миллий онгимизни устиришга, янгича миллий гурур ва туйгуни шакллантиришга хизмат килади. Бу унинг гоявий-тарбиявий функциясидир. Ушбу функция, шунингдек, миллий мафкурамизнинг хукукий асоси булган - Конституция ва конунларнинг устунлигини, конун олдида барча фукароларнинг тенглиги коидаларига огишмай амал килишни, миллатимизни умуминсоний кадриятларнинг энг яхши анъаналарига сод и к х,олда тарбиялашни х,ам уз ичига олади.
Миллий гоя ва мафкура фаниниг асосий вазифалари. Илм сохдси булган миллий гоя - укув фани сифатида куйидаги асосий вазифаларни:
1) ёш авлодни Ватан равнаки, юрт тинчлиги, халк фаровонлиги каби олийжаноб гоялар рух,ида тарбиялаш;
2) миллий истиклол гоясининг Узбекистон тараккиёти ва мустакиллигини мустахкамлашнинг мафкуравий тамойиллари тугрисидаги яхлит назария эканини тушунтириш;
3) юксак фазилатларга эга, эзгу гоялар билан куролланган комил инсонларни вояга етказиш;
4) усиб-униб келаётган ёш авлод калби ва онгида мавкуравий иммунитет асосларини шакллантириш;
5) ёшларни ижтимоий хамкорлик, миллатлараро тотувлик, диний багрикенглик гоялари рух,ида камол топтириш;
6) ёшларни жамиятимизга ёт ва бегона, бузгунчи ва зарарли гояларга карши курашишга ургатиш, уларда огохдик ва хушёрлик куникмалари х,осил килиш ишларини бажаради.
Гоя ва мафкура масалалари турли ижтимоий фанлар томонидан урганилади. Хар бир ижтимоий фан гоя ва мафкуранинг у ёки бу жихдтларини уз предмети нуктаи назаридан талкин этади. Миллий гоя ва мафкура фани турли гуманитар ва ижтимоийиктисодий фанлар билан узвий богликдир. Ушбу алокадорлик мазкур фанлар урганадиган объектнинг умумийлигидан келиб чикади. Улар уз предмети доирасида гоя ва мафкураларни ижтимоий хдциса сифатида урганадилар. Шу билан бирга, бу фанларнинг хар бири муайян хусусиятга, узи урганадиган фан сохдсига эга. Миллий гоя ва мафкура фани ижтимоий фанлар булмиш фалсафа, иктисодиёт назарияси, социология, сиёсатшунослик, маданиятшуно слик, маънавият асослари, диншунослик, тарих каби фанлар билан хам богликдир. Айни пайтда миллий гоя ва мафкура фани бу фанлардан фарк хам килади.
Миллий гоя ва мафкура фаниниг асосий вазифалари. Илм сохдси булган миллий гоя - укув фани сифатида куйидаги асосий вазифаларни:
1) ёш авлодни Ватан равнаки, юрт тинчлиги, халк фаровонлиги каби олийжаноб гоялар рух,ида тарбиялаш;
2) миллий истиклол гоясининг Узбекистон тараккиёти ва мустакиллигини мустахкамлашнинг мафкуравий тамойиллари тугрисидаги яхлит назария эканини тушунтириш;
3) юксак фазилатларга эга, эзгу гоялар билан куролланган комил инсонларни вояга етказиш;
4) усиб-униб келаётган ёш авлод калби ва онгида мавкуравий иммунитет асосларини шакллантириш;
5) ёшларни ижтимоий хамкорлик, миллатлараро тотувлик, диний багрикенглик гоялари рух,ида камол топтириш;
6) ёшларни жамиятимизга ёт ва бегона, бузгунчи ва зарарли гояларга карши курашишга ургатиш, уларда огохдик ва хушёрлик куникмалари х,осил килиш ишларини бажаради.
Do'stlaringiz bilan baham: |