Mavzu: Imom al-g’azzoliyning

Birinchisi: handasa va hisob ilmi. Bu ikki ilmni o'rganish muboh bo'lgan ilm. Ularni o'rganish G'azzoliy fikricha faqatgana umumiy mazmum darajaga o'tib ketishi mumkin bo'lgan odamlarga man qilinadi. Bu ikki ilm bilan shug‘ullanuvchilarning ko'pchiligi bid'at chegarasigacha chiqib ketishgan. Bu hol suzishni bilmaydigan bolaning anhor bo'yida turishidan yoki islomga yangi kirgan odamning kufrga kirib ketishidan qo'rqib, kofirlarga aralashishdan qaytarilganiga o'xshaydi.
Ikkinchisi: Mantiq ilmi. Bu ilm dalil va uning shartlari, had va uning darajalari haqida bahs yuritadi.
Uchinchisi: Ilohiyot. ilmi. U Alloh taoloning zoti va sifatlari haqida bahs yurituvchi fandir. Bu fan kalom ilmi deb ham yuritiladi.
To'rtinchisi: Tabiiy fanlar ilmi. Bulardan ba'zilari shariat va dinga teskari, yana ba'zilari borliqdagi jismlarning xususiyatini, qanday qilib boshqa shaklga o'tishlari, o'zgarishlarini tadqiq qiladi. Bu holat tabiblarning qarashiga o'xshaydi. Tabiblar inson tanasiga qanday kasallanish va qanday sog'ayish xususiyatlari jihatidan, tabiiy fan olimlari esa, jismlarning o'zgarishi va harakatlanishi jihatidan qaraydilar. Tabib Allohga ilmi orqali yaqin bo'ladi.
G'azzoliy fiqh haqida fikr yuritib, fiqh dunyo ilmi va faqihlar dunyo olimlaridir deb ta'kidlaydi. Alloh taolo Odam alayhissalomni tuproqdan yaratdi, u kishining zurriyotlarini tuproqdan bo'lgan otaning maniyidan va onaning ko'kragidan otilib chiquvchi suvdan yaratdi. Zurriyotlarni otalar belidan onalar qorniga, undan dunyoga,
keyin esa qabrga, qabrdan hisob maydoniga, undan jannat yoki do'zaxga chiqaradi. Oxiratga ozuqa to'plash uchun Alloh dunyoni yaratdi. Insonlar dunyoda adolatli yashasalar, dushmanliklar yo'qoladi, faqihlarga ehtiyoj sezilmaydi. Mana shunday holatda insonlarni boshqaradigan rahbarga ehtiyoj seziladi. Rahbar insonlarni boshqarish uchun qonunga muhtoj bo'ladi. Insonlar bir - birlari bilan nizolashgan vaqtda ularni murosaga keltiruvchi kishilar faqihlardir. Shunday ekan faqih dunyo ishlarida insonlarni to'gri yo'lga soluvchi rahbar. Mana shu jihati bilan fiqh dunyo ilmi hisoblanadi.
G'azzoliy Alohga yaqinlik hosil qiluvchi narsalarni uch qismga ajratadi. 1.Mujarrad (yolg'iz) ilm. Bu mukoshafa ilmi.

2. 
   Mujarrad (yolg‘iz) amal. Masalan, sultonning adolati va xalqni adolat ustida ushlab turishi.
   
3. 
   Ilm amaldan tarkib toptan harakat. U oxirat yo'lining ilmidir.
   

G'azzoliy ta'limotidagi ilmlar tasnifini Baxodirov P.M. tasnifi bilan taqqoslaydigan bo'lsak, Baxodirov R.M Abu Homid G'azzoliyning "Ixyou ulumid - din" (Din ilmlarini jonlanishi), O‘zbekiston Respublikasi FA sharqshunoslik institutining 313 raqamli arab tilidagi qo'lyozmasi, uning qisqartirilgan variantga "Kimiyoi saodat" (Saodat kimiyosi), O‘zbekiston Respublikasi FA Sharqshunoslik institutining 1840 raqamli fors tilidagi qo'lyozmasi asosida ishlab chiqqan. Unga muvofiq G'azzoliy barcha ilmlarni ikki guruhga bo'lib, birinchi o'rinda diniy ilmlarni qo'yadi va quyidagi tasnifni beradi.