Mavzu. Ilmiy-tadqiqot ishlarining avtomatik asoslari. Mathcad dasturida ifodalarni yaratish


MATHCAD DA DIFFERENSIALLASH AMALLARINI BAJARISH METODLARI



Download 0,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/10
Sana25.08.2021
Hajmi0,77 Mb.
#155494
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
mathad (1)

4.MATHCAD DA DIFFERENSIALLASH AMALLARINI BAJARISH METODLARI 

 

 



Differensiallash operatori MathCAD da ham sonli ham tizimli shaklda an’anaviy operator 

yordamida,  ya’ni    mos  matematik  belgilar  (qo’shish  va  ko’paytirish  kabi)  bilan  beriladi.  Agar 

hisoblar hisoblash prosessori yordamida bajarilsa, foydalanuvchi harakati “kadr ortida” qoluvchi 

sonli  algoritm  xususiyatlari  haqida  yaxshi  tasavvurga  ega  bo’lish  kerak.  MathCAD  yordamida 

har  xil  sonli  argumentli  skalyar  funksiyalar  hosilasini  hisoblash  va  unda  funksiya  hamda 

argumentlar haqiqiy yoki kompleks bo’lishi mumkin. 

 

3.1. Funksiyani analitik differensiallash 



 

 

MathCAD da 



)

(x



f

 funksiya hosilasini topish uchun quyidagi amallar bajariladi: 

1) 

)

(x



f

 funksiya kiritiladi; 

2)  Calculus  panelidagi  Derivative  buyrug’ini  bajarib,  differensiallash  operatori  yoki 

klaviaturadan “?” belgisi kiritiladi; 

3)  Differensiallash  operatorida  paydo  bo’lgan  bo’sh  kataklarga  x  argumentga  bog’liq  bo’lgan 

funksiya, ya’ni 

)

(x



f

 va argument kiritiladi (3.1 - rasm).  

 

 

3.1 - rasm. Differensiallash operatori. 



4) Javobni olish uchun “→” belgili hisoblash operatori kiritiladi (3.2 - rasm). 


 

3.2 – rasm. Analitik differensiallash. 

Differensiallash operatorini grafik yordamida vizuallashtirish misoli 3.3 – rasmda keltirilgan. 

 

 



3.3 - rasm. Hosila funksiyaning grafigi. 

Berilgan  funksiya  nafaqat  x  argumentga,  balki  boshqa  argumentlarga,  masalan 

)

,

,



,

(

t



z

y

x

f

 

funksiyaga  bog’liq  bo’lishi  ham  mumkin.  Bunday  holda  ham  differensiallash  xuddi  bir 



argumentli kabi bajariladi, shu bilan birga differensiallash o’zgaruvchisini aniqlash tushunarliroq 

bo’ladi.  

 

3.1.1. Funksiyaning nuqtadagi hosilasini hisoblash 



 

 

Funksiyaning  nuqtadagi  hosilasini  hisoblash  uchun  oldindan  uning  argumentining 



qiymatini  berish  kerak.  Bunday  holda  differensiallash  natijasi,  ya’ni  hosilaning  nuqtadagi 


qiymati  –  sondan  iborat  bo’ladi.  Agar  natija  analitik  ko’rinishda  topilsa,  u  sonli  ifoda 

ko’rinishida beriladi. Natijani son shaklida olish uchun esa berilgan ifodadan keyin sonli tenglik 

belgisi 

(“=”) 


ni 

kiritish 

yetarli  

Funksiyani  differensiallash  uchun  3.2  va  3.4  -  rasmlarda  ko’rsatilganidek  funksiyaga  oldindan 

biror  nom  berish  shart  emas  va  uni  to’g’ridan-to’g’ri  differensiallash  operatorida  aniqlash 

mumkin (3.5 – rasmda ifodaning birinchi qatorida berilgan). 

 

3.5 – rasm. Differensiallash operatoridan to’g’ri va noto’g’ri foydalanish. 



 

Differensiallash  operatori  asosan  qabul  qilingan  matematik  belgilashga  mos  keladi.  Ammo, 

ayrim  hollarda  differensiallash  operatorini  kiritishda  ehtiyot  bo’lish  kerak.  3.5  –  rasmning 

ikkinchi qatorida keltirilgan  misolni ko’rib chiqamiz. Unda nuqtadagi  hosilani  hisoblash uchun 

differensiallash  operatoridan  noto’g’ri  foydalanish  namoyish  etiladi. 

)

sin( x



  ning 

2




Download 0,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish