Mavzu. Ilmiy-tadqiqot ishlarining avtomatik asoslari. Mathcad dasturida ifodalarni yaratish

Menyu yordamida qatorga yoyish 

 

 

Biror bir ifodani qatorga yoyish uchun: 

1. Ifoda kiritiladi; 

 

2. Qaysi o’zgaruvchi bo’yicha qatorga yoyilayotgan bo’lsa, uning qiymati kiritiladi; 

 

3. Symbolics/Variable/Expand to Series buyrug’i bajariladi (3.32 - rasm); 

 

---

 

 

3.32 – rasm. Ifodaning  x  bo’yicha qatorga analitik yoyilishi. 

 

4.  Paydo  bo’lgan  Expand  to  Series  muloqot  oynasida  approksimasiyaning  (Order  of 

Approximation) istalgan tartibini kiritish va Ok tugmachasini bosish kerak. 

 

Yoyilma natijasi ifoda tagida paydo bo’ladi (u 3.32 – rasmda pastda ko’rsatilgan). 

 

Eslatma.  Yoyilmaga  boshqa 

a

x



  nuqtaga  ega  bo’lish  uchun  x   o’zgaruvchi  o’rniga 

a

x



 qiymatni qo’yish mumkin. 

3.5.2. Qatorga yoyish operatorlari 

 

 

Belgili chiqarish operatori  yordamida alternativ usulda qatorga yoyish uchun Symbolics 

menyusidagi  Series  buyrug’i  yordamida  Series  kalit  so’zi  kiritiladi.  Series  kalit  so’zidan  so’ng 

vergul  orqali  yoyilma  bajarilishi  kerak  bo’lgan  o’zgaruvchi  nomi  va  approksimasiya  tartibi 

kiritiladi  (3.34  –  3.35  rasmlar).  Dastlabki  funksiya  va  uning  bir  necha  turli  darajali 

approksimasiyali  Teylor  qatoriga  yoyilmasi  tabiatini  3.33  –  rasmda  keltirilgan  grafik  bo’yicha 

taqsimlash mumkin. 

 

---

 

 

3.33 – rasm. Funksiyaning approksimasiya tartibiga bog’liq qatorga yoyish grafigi. 

 

So’ngra Calculus uskunalar panelidagi differensiallash belgisi ( ) ni tanlang. Ekranda 

 

belgi hosil bo’ladi. Qora rang bilan bo’yalgan katakchalarga mos ravishda differensiallanishi 

lozim bo’lgan ifodani kiriting:  

 

 

 

Natijani olish uchun esa, Evaluation uskunalar paneladagi 

 belgini tanlang va klaviaturadan 

Enter tugmachasini bosing. Dastur oynasida differensiallash natijasi hosil bo’ladi: