Mavzu: Ilmiy tadqiqot farazini aniqlashga qo’yiladigan talablar. Kirish. Tadqiqot ishida ilmiy farazning o’rni

Keyin qabul qilingan ish farazida hal qiluvchi va muhim tendensel aloqalar va o'zaro ta'sirlar, o'rganilayotgan obyektning rivojlanish yo'nalishlarini belgilaydi. Ishchi faraz mantiqan oddiy bo'lishi kerak va barcha tafsilotlarda eksperemental tarzda tekshirilishi kerak. Uning formulalari aniq, qisqa va tezroq sodir bo'lishi kerak. Ilmiy tadqiqotining yo'nalishi va mavzusiga qarab, ishchi faraz og'zaki ravishda ifodalanishi mumkin, bu taxmin qilingan funksional aloqalarning grafik tasviri bilan to'ldiriladi.

• Keyin qabul qilingan ish farazida hal qiluvchi va muhim tendensel aloqalar va o'zaro ta'sirlar, o'rganilayotgan obyektning rivojlanish yo'nalishlarini belgilaydi. Ishchi faraz mantiqan oddiy bo'lishi kerak va barcha tafsilotlarda eksperemental tarzda tekshirilishi kerak. Uning formulalari aniq, qisqa va tezroq sodir bo'lishi kerak. Ilmiy tadqiqotining yo'nalishi va mavzusiga qarab, ishchi faraz og'zaki ravishda ifodalanishi mumkin, bu taxmin qilingan funksional aloqalarning grafik tasviri bilan to'ldiriladi.

Olim ilmiy farazni hаqqoniy bilimgа аylantirish uchun ilgаri surаdi. J.S.Mill o’zining “Mаntiq tizimi” аsаridа shundаy dеb yozgаn edi: “Ilmiy farazning shаrti аbаdiy faraz bo’lib qolishdа emаs, bаlki kuzаtilgаn fаktlаrgа uni tаqqoslаb, isbotlаsh yoki bo’lmаsа inkor etishdаdir”.

• Olim ilmiy farazni hаqqoniy bilimgа аylantirish uchun ilgаri surаdi. J.S.Mill o’zining “Mаntiq tizimi” аsаridа shundаy dеb yozgаn edi: “Ilmiy farazning shаrti аbаdiy faraz bo’lib qolishdа emаs, bаlki kuzаtilgаn fаktlаrgа uni tаqqoslаb, isbotlаsh yoki bo’lmаsа inkor etishdаdir”.
• Ilmiy faraz uchun yetаrli ilmiy shаroit bo’lmаsа, u oddiy fаrаz bo’lib qolаvеrаdi. Buning uchun kundаlik hаyot ongi dаrаjаsidаgi dаlillаr emаs, ilmiy dаlillаr kеrаk.

Ilmiy faraz rivojining аsosiy bosqichlаri:

Birinchi bosqich, o’rg
Ikkinchi bosqich, m
Uchinchi bosqich, olg’
To’rtinchi bosqich, olg’
B

Ilmiy faraz tajribaga, tipik hayotiy misollarga, mantiqiy analogiya, ilmiy voqelik modeliga kelgusida tajribada tekshiriladigan mavhum nazariyaga asoslanadi. Aniq ilmiy faraz tadqiqot samaradorligini oshiradi, tadqiqot bo‘yicha aniq natijaga erishishga yordam beradi

• Ilmiy faraz tajribaga, tipik hayotiy misollarga, mantiqiy analogiya, ilmiy voqelik modeliga kelgusida tajribada tekshiriladigan mavhum nazariyaga asoslanadi. Aniq ilmiy faraz tadqiqot samaradorligini oshiradi, tadqiqot bo‘yicha aniq natijaga erishishga yordam beradi