Мавзу: Илмий тадқиқот ва ижод тизимида далил Режа

Далил турлари вокеликдаги нарса ва ходисаларнинг характеридан келиб чикади. Далил алохида-алохида олинган нарса ва ходисаларни ўзида акс эттиради. Умумий далил бўлиши мумкин эмас. Далил - конкрет-аникдир. Масалан, хақиқий далилда объект тўғрисида тула тавсиф мужассамдир. Бу тавсиф хақиқатга зид келмасдан, балки қонун ва қонуниятлар асосида вужудга келган. Ёлгон далил эса бунинг акси бўлиб, қонунлар ва қонуниятга мос эмасдир. У факат инсоннинг тафаккурида акс этади, холос. Ёлгон далиллар шубхали бўлиб, уларни бир неча бор текшириш, аниклаш талаб этилади.

Далил турлари вокеликдаги нарса ва ходисаларнинг характеридан келиб чикади. Далил алохида-алохида олинган нарса ва ходисаларни ўзида акс эттиради. Умумий далил бўлиши мумкин эмас. Далил - конкрет-аникдир. Масалан, хақиқий далилда объект тўғрисида тула тавсиф мужассамдир. Бу тавсиф хақиқатга зид келмасдан, балки қонун ва қонуниятлар асосида вужудга келган. Ёлгон далил эса бунинг акси бўлиб, қонунлар ва қонуниятга мос эмасдир. У факат инсоннинг тафаккурида акс этади, холос. Ёлгон далиллар шубхали бўлиб, уларни бир неча бор текшириш, аниклаш талаб этилади.

Далил инсоннинг билим доирасини кенгайтиради. Билим инсоннинг ажралмас қисмидир. Агар билиш оддий кузатишдангина иборат бўлса, у вақтда биз ходисаларнинг қонун ва қонуниятларини асло била олмас эдик. Шу сабабли хам далилнинг асосий вазифаси моддий оламни билишда иштирок этиб, у тўғрисида инкор этиб булмайдиган фикрлар тасдигини беришдир. Олам ва унинг қонуниятларини билиш осонликча кечмайди. У хақиқий илмий далилни, ижодни талаб этади. Оламни билиш ғоят мураккаб жараёндир. Далиллар фаразларни тахлил қилиш учун хам асосдир. Чунки фаразлар хали хақиқий илм эмас. Фаразлар хам билишнинг маълум чегараси бўлса-да, инсон фаразларга асосланиб фаолият кўрсатмайди.

Далил инсоннинг билим доирасини кенгайтиради. Билим инсоннинг ажралмас қисмидир. Агар билиш оддий кузатишдангина иборат бўлса, у вақтда биз ходисаларнинг қонун ва қонуниятларини асло била олмас эдик. Шу сабабли хам далилнинг асосий вазифаси моддий оламни билишда иштирок этиб, у тўғрисида инкор этиб булмайдиган фикрлар тасдигини беришдир. Олам ва унинг қонуниятларини билиш осонликча кечмайди. У хақиқий илмий далилни, ижодни талаб этади. Оламни билиш ғоят мураккаб жараёндир. Далиллар фаразларни тахлил қилиш учун хам асосдир. Чунки фаразлар хали хақиқий илм эмас. Фаразлар хам билишнинг маълум чегараси бўлса-да, инсон фаразларга асосланиб фаолият кўрсатмайди.

Кузатиш;
Тажриба угказиш;
Қиёслаш;
Анализ ва синтез қилиш;
Умумлаштириш;
Формаллаштириш;
Бахс қилиш;