Мавзу: Илк ўзбек алифбосининг вужудга келиши

6-GRAMMATIKTOPSHIRIQ

Berilgan so‘zlarni bo‘g‘inga ajrating.

Ko‘ngil, ini, yanga, 4-guruh, 5- “A” sinf, BMT, dengiz, meshchan, mutolaa, mehnatsevar, yashil, yozoladi, tanga, mudofaa, I.Bo‘ronov.

7-GRAMMATIK TOPSHIRIQ

Quyidagi matnni bosh harflarimlosiga ko‘ra tuzatib daftaringizga ko‘chirib yozing.

1. Abdulla Avloniy 1874-yilda “mergancha” mahallasida to‘quvchi miravlon aka oilasida tavallud topgan. u – shoir, dramaturg, murabbiy, ilk darsliklar muallifi, o‘zbek teatrining asoschilaridan biri, “turon“ teatr truppasi tuzuvchisi, turkistonning afg‘onistondagi birinchi muxtor elchisi va mamlakat rivojiuchun ulkan hissa qo‘shgansiyosatarbobi hisoblanadi. 2. Rabindranat Tagor she’ri bir emas, ikki mamlakat tomonidan Davlat madhiyasi etib qabul qilingan. Uning «Xalq Qalbi» nomli qo‘shig‘i Hindiston respublikasining, «oltin bengaliyam» qo‘shig‘i (1913) esa Bangladesh xalq respublikasining milliy gimniga aylangan.

8 –GRAMMATIK TOPSHIRIQ

Bo‘g‘in ko‘chirish qoidasiga amal qilinmay yozilgan so‘zlarni ajrating.

kon-gress, te-ngi, so‘ng-gi, den-giz, onan-giz, te-nglama, ke-ngru, man-gu, yan-gi, mudofa-amiz, badi-iylik, oldi-yu, o-shiq, yu-mor, boks-yor, sen-a.

9-GRAMMATIK TOPSHIRIQ

Berilgan matnni bo‘g‘inlarga ko‘chirib yozing.

O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2019-yil 13-noyabr kuni Markaziy Osiyo mintaqaviy iqtisodiy hamkorlik dasturining vazirlar darajasidagi konferensiyasi tadbirlarida ishtirok etish uchun O‘zbekistonga kelgan Osiyo taraqqiyot banki prezidenti Takexiko Nakao boshchiligidagi delegatsiyani qabul qildi.

7-МAVZU
QO‘SHMA, JUFT, TAKRORIY VA QISQARTMA SO‘ZLAR IMLOSI
Mashg‘ulot mazmuni: So‘zlarni qo‘shib, ajratib yozish qoidalari. Juft, takroriy va qisqartma so‘zlar imlosi yuzasidan grammatik topshiriq bajarish.
Qo‘shma, juft, takroriy va qisqartma so‘zlarimlosi yuzasidan diktant yozish.
Mashg‘ulot rejasi:
1. Mavzuga doirnazariybilimlarni tekshirish.
2. Amaliy mashg‘ulot topshirig‘inibajarish.
3. Amaliy mashg‘ulot topshirig‘initekshirish va baholash.
1. MAVZUGA DOIR NAZARIY BILIMLARNI TEKSHIRISH UCHUN NAZORAT SAVOLLARI:
1. «Hozirgi o‘zbek adabiy tili» kursining qaysi bo‘limida qo‘shma, juft, takroriy va qisqartma so‘zlarimlosi haqidama’lumot beriladi?
2. Qaysi holatlarda qo‘shma so‘zlar qo‘shibyoziladi?
3. Qaysi holatlarda juft so‘zlaro‘rtasida chiziqcha qo‘yilmaydi?
4. Qo‘shma so‘zlar qaysiyozuv qoidasigamuvofiq yoziladi?
5. Takroriy so‘zlar orfografiyaning qaysitamoyili asosida yoziladi?
6. Qisqartma so‘zlar orfografiyaning qaysi qoidasiga muvofiq yoziladi?
7. Juft so‘zlarningyozilish qoidasi qanday tamoyilga asoslanadi?
8. Rus tilidan o‘zlashgan qo‘shma so‘zlar qanday imlo qoidasiga muvofiq yoziladi?
9. O‘zbek-lotin va o‘zbek-kirill yozuvidagi imlo qoidalarida juft so‘zlarimlosi qaysi jihatdan farqlanadi?
10. Har ikki yozuvda imlo qoidalarida qo‘shma so‘zlar imlosi qaysi jihatdan farqlanadi?
2. AMALIY MASHG‘ULOT TOPSHIRIQLARI:

1-GRAMMATIK TOPSHIRIQ

Avval ajratibyoziladigan qo‘shma so‘zlarni, keyin esa qo‘shib yoziladigan so‘zlarni toʻgʻrilab ko‘chiring

tez pishar, oʻq arava, gʻayri oddiy, muz yorar kema, umum xalq, butun ittifoq,oqqush, tilorqa, hayotbaxsh, hechqaysi, toshyoʻl, Yetti soy, umumittifoq, betga chopar, koʻk qargʻa, osh qozon, temir yoʻl, sinf xona, aks sado, bosh yalang, oynayi jahon, oʻqiy oladi, koʻz munchoq, jar qaldirgʻoch, soʻz boshi, kul rang, oyoq yalang, koʻk somsa, tilla qoʻngʻiz

2-GRAMMATIK TOPSHIRIQ

Qo‘shma otlar, qo‘shma sifatlar, qo‘shma ravishlar, qo‘shma fe’llar

hamda qisqartma otlarningyozilish qoidalarini sharhlang.

3-GRAMMATIK TOPSHIRIQ

Berilgan qo‘shma so‘zlarningimlo qoidalarini sharhlang.

Birvarakay, bir yoqlama, birpas, bir vaqt, birato‘la, biroz, birmuncha, bitta-bitta, bironta.

4-GRAMMATIK TOPSHIRIQ

«Ota rozi - xudo rozi» mavzusida kichik ma’rifiy matn tuzing. Qo‘shma, juft, takroriy va qisqartma so‘zlarni ajratib, imlosinitushuntiring.

5-GRAMMATIK TOPSHIRIQ

Berilgan gaplarda noto‘g‘riyozilgan so‘zlarni aniqlang vayozuv qoidasini belgilang.

1. Kampirning hayajonlik dovushi dovoldan osha ketdi va bu xush xabar bir zumda hammaga eshitildi. 2. Meymonlar tarqab ketti va hovlida qarindoshlardan boshqa kishi qomagan edi. 3. Moshin kottajaryoqasiga kelib qoldiyu, shopur xushyorlik qilib to‘xtatdi.

TEKSHIRUV DIKTANTI

Shoshmang, yana bir narsaniaytib beray, buni cho‘pchakdeysiz, lekin chin so‘z. Boy yaxshi ovqatlarni: palov, norin, qazi-qartani yemas ekan. Palov me’damga mixdek qadaladi, qazi-qarta mijozimga to‘g‘ri kelmaydi, der ekan. Albatta, hammasi bahona. Har kuni yovg‘on xo‘rdi, so‘k oshi qildirar ekan. О‘g‘li - xo‘jayinim uylangandan keyin, ro‘zg‘orni yaxshilab, ovqatlarni mo‘l- ko‘l qila boshladi. Lekin juda yashirin. Otasining pulidan o‘g‘irlab, xarajat qilaveribdi-da. О‘zlari shiringina taom pishirib yeb, kechqurun boyga g‘ozi yo‘q, suyuqosh tayyorlab qo‘yisharekanlar. (Oybek.«Qutlug‘ qon»)

8-МAVZU
TINISH BELGILARINING IMLOSI


Amaliy mashg‘ulot mazmuni: Sodda gaplarda tinish belgilarining qo‘llanish qoidalari. Qo‘shma gaplarda tinish belgilarining qo‘llanishi. Ko‘chirma gapli qurilmalarda tinish belgilarining qo‘llanish qoidalarini sharhlash.
Tinish belgilarining imlosi yuzasidan grammatik topshiriqbajarish.
Mashg‘ulot rejasi:
1. Mavzuga doirnazariybilimlarni tekshirish.
2. Amaliy mashg‘ulot topshirig‘inibajarish.
3. Amaliy mashg‘ulot topshirig‘initekshirish va baholash.
1. MAVZUGA DOIR NAZARIY BILIMLARNI TEKSHIRISH UCHUN NAZORAT SAVOLLARI:
1. «Hozirgi o‘zbek adabiy tili» kursining qaysi bo‘limida tinish
belgilarining qo‘llanish qoidalari o‘rganiladi?
2. Vergulva nuqtalivergul qaysi holatlarda qo‘yiladi?
3. Gapda tire qaysi holatlarda qo‘yiladi?
4. Qaysi holatlardatinish belgilari qo‘sha qo‘llanadi?
5. Qaysi tilshunos olimlar o‘zbek punktuatsiyasining shakllanishiga
hissa qo‘shdilar?
6. Gapda qanday holatlarda qavs ichida so‘roq belgisi (?) qo‘yiladi?
7. Qo‘shtirnoq belgisi qaysi holatlarda qo‘yiladi?
8. Gapda qanday holatlarda ko‘p nuqta qo‘yiladi?
9. Qavs qaysi o‘rinlarda qo‘yiladi?
10. Gapda qanday holatlarda qavs ichida undov belgisi (!) qo‘yiladi?


2. AMALIY MASHG‘ULOT TOPSHIRIQLARI:

1-GRAMMATIK TOPSHIRIQ

Gapda tinish belgilarining qo‘llanishi haqida ma’lumot bering.

2-GRAMMATIK TOPSHIRIQ