6. Kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash.
7. Maktabdan tashqari ta’lim.
Shuni aloxida ta’kidlash kerakki, rivojlangan mamlakatlarda ta’lim
samaradorligi, taraqqiyotning 16
foizi - moddiy-texnik bazaga, 20 foizi axborot
resurslariga, 64 foizi - inson omiliga bog‘liq. Bu uchala omil bir-biri bilan
chambarchas bog‘liq bo‘lib, ta’lim-tarbiyaning moddiy-texnik bazasi,
mavjud
resurslaridan, imkoniyatlaridan oqilona foydalanish inson manfaatiga xizmat qiladi
va uning ratsional rivojlanishini belgilab beradi. 2017-2018 yillar davomida
yurtimizda 459 ta maktabgacha ta’lim muassasasi kapital ta’mirlandi va zamonaviy
talablarga mos ravishda jixozlandi.
Bugungi kunda ta’limni rivojlantirishga yo‘naltirilayotgan xorijiy texnik yordam
xajmi tobora ortib bormoqda. O‘tgan davrda bu boradagi yordam 500 million
dollardan ortib ketdi. Osiyo taraqqiyot bankining salkam 290 million dollar
mablag‘i, Janubiy Koreya xukumatining 110 milliondan ortiq, Jaxon bankining 33
million.
OPYeK fondi, Saudiya fondi, Islom taraqqiyot bankining 42 million,
Germaniya xukumatining «KfV» banki orqali yo‘naltirilgan qariyb 20 million va
boshqa donorlarning 100 million dollardan ortiq yordamini qayd etish lozim. Bu esa
talim jarayonining bevosita davlat nazoratida ekanining so‘zsiz isbotidir. Ya’ni,
davlat ertangi kun istiqbolini o‘ylab, talim jarayonida ana shunday yirik islohotlarni
amalga oshirmoqda.
Bugungi kunda ta’lim davlat siyosatining eng ustuvor yo‘nalishiga aylandi.
Davlat byudjetidan ta’limga ajratilgan mablag‘lar byudjet xarajatlar qismining 33,7
foizi darajasida rejalashtirilib ta’lim sohasiga yo‘naltirilayotgan xarajatlar xajmi
mamlakatimiz YaIM tarkibida 10-12 foizni tashkil etadi. Xolbuki, jaxon tajribasida
bu ko‘rsatkich 3-5 foizdan oshmaydi. Qariyb 9,5
ming yoki mamlakatimizda
faoliyat ko‘rsatayotgan maktablarning deyarli barchasida qurilish, kapital
rekonstruktsiya va ta’mirlash ishlari amalga oshirildi. O‘quv maskanlarining
zamonaviy o‘quv laboratoriya, mebel jixozlari bilan ta’minlangani ta’lim sifati va
mazmuniga yuksak e’tibor qaratilayotganligidan dalolat beradi.
Yana shuni ta’kidlash lozimki, O‘zbekiston Respublikasini yanada
rivojlantirish
bo‘yicha Xarakatlar strategiyasida kam ta’minlangan oilalar va ularning bolalarini
davlat tomonidan moddiy qo‘llab-quvvatlashga aloxida e’tibor qaratilgan. Xususan,
bugungi kunda davlat tomonidan kam ta’minlangan oilalar va ularning bolalarini
davlat tomonidan moddiy qo‘llab-quvvatlashning quyidagi mexanizmlari mavjud:
- ota-onalar to‘lovi joriy etilgan barcha ta’lim muassasalarida kam ta’minlangan
oilalarning bolalarini badal to‘lovlaridan ozod qilish;
- maktablarda kam ta’minlangan oilalarning bolalarini qishki kiyim-bosh
to‘plami bilan tekin ta’minlash
- umumta’lim muassasalarida kam ta’minlangan oilalarning bolalarini darsliklar
to‘plami uchun ijara to‘lovlaridan ozod qilish va boshqalar
Kelgusida amalga oshiriladigan tadbirlar tufayli Xalq ta’limi
vazirligi, Oliy va
o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Moliya vazirligi, Davlat test markazi, O‘zNNTMA
zimmasiga aholining ijtimoiy nochor qatlamlarining sifatli ta’lim olish
imkoniyatlarini kengaytirish maqsadida inklyuziv ta’lim
tizimi samaradorligini
oshirish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar ishlab chiqish topshirildi. Vazirlar
Maxkamasining shu boradagi qarori loyixasida quyidagi amaliy natijalar nazarda
tutilgan:
1) nogiron bolalarni zarur maxsus adabiyotlar va o‘quv qo‘llanmalar bilan
ta’minlashni qamrab oluvchi inklyuziv tizimni yanada
rivojlantirish;
2) inklyuziv ta’lim tizimi o‘qituvchilariga imtiyozlar berish;
3) jismoniy imkoniyati cheklangan talabalarning oliy o‘quv yurtlarida ta’lim
olish imkoniyatlarini yanada kengaytirish;
4) nogiron bolalarni uyda o‘qitadigan pedagoglarning ishini rag‘batlantirish.
Bugungi kunda aksariyat maktabgacha ta’lim muassasalarining moddiy-texnik
bazasi zamon talablariga javob bermaydi. Bolalarni maktabgacha ta’limga qamrab
olish ko‘rsatgichi hamon pastligicha qolmoqda (27 foiz). Shu boisdan ham 2200 ta
maktabgacha ta’lim muassasasining moddiy-texnik bazasini mustaxkamlash uchun
jami 2,2 trillion so‘m mablag‘ ajratildi. Maktabgacha ta’lim muassasalari tarmog‘i
50 ta yangi qurilish hamda mavjud muassasalarning 1167 tasini rekonstruktsiya
qilish va 983 tasini mukammal ta’mirlash orqali kengaytirildi.
Shuningdek, mavjud muammolarni amaliy bartaraf etish maqsadida O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2016 yil 29 dekabrdagi «2017-2021
yillarda
maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi
qarori qabul qilindi va uning asosida dastur ishlab chiqildi.
Mazkur qaror maktabgacha ta’lim tizimi moddiy-texnik bazasini
mustahkamlash, ularni malakali pedagog kadrlar bilan ta’minlash, bolalarni maktab
ta’limiga tayyorlash darajasini tubdan yaxshilash, ta’lim-tarbiya jarayoniga
zamonaviy dasturlar va texnologiyalarni tatbiq etish, farzandlarimizni intellektual,
axloqiy, estetik va jismoniy rivojlantirish uchun shart-sharoitlar
yaratish kabi
dolzarb masalalarni xal etishda muxim dasturulamaldir. Binobarin, mazkur xujjatga
muvofiq, maktabgacha ta’lim tizimi yanada takomillashtirilib, yangi muassasalar
quriladi, mavjudlari rekonstruktsiya qilinadi hamda mukammal ta’mirlanadi.
Bolalarni maktab ta’limiga tayyorlash bo‘yicha tashkil qilinadigan qisqa muddatli
guruxlarda o‘g‘il-qizlarning kerakli bilimlarni egallashiga aloxida e’tibor qaratiladi.
