Mavzu: ii-sinf ona tili darslaridagi bayon mavzulari ustida ishlash. Reja. 2-sinf ona tili dasturiga bayon yozishga qo’yilgan talablar. Tayyorgarlik bosqichi

0 ‘qituvchi bolalarga gapdagi so‘zlarni tartib bilan joylashtirishni o‘rgatishi shart. Shu maqsadda quyidagi usullar ishlatiladi: 1. Yozuv taxtasiga biror-bir so‘zi tushirilgan va uning o‘rnida savol ma’nosini bildirgan so‘z turgan gaplar yoziladi. So‘ngra shularga javob beruvchi so‘zlar qo‘yib gaplar yoziladi. Masalan: Chumoli nima topib oldi? Chumoli don topib oldi. 2. Gap so‘zlar tartibi o‘zgartirilgan holda yozuv taxtasiga yoziladi. Masalan: chumoli, chaqirdi, o'rtoqlarini. Shu so‘zlarning tartibiga mos chizma yozuv taxtasida beriladi. Chizma: nima nimalarini nima qildi? Endi so‘roqlar o‘rniga mos so‘zlarni qo‘yib, Chumoli o'rtoqlarini chaqirdi gapi tuziladi. 3. Matn mazmunini to‘liq hikoyalash uchun oldindan mukammal sintaktik tayyorgarlik ko‘riladi. To‘liq hikoyalash vaqtida esa o‘qituvchi qo‘shimcha savollar bermasligi kerak. Rejaning keyingi bandini yoki kerakli so‘zni eslatib o‘tish bilan kifoyalanish lozim. 4. Bayon yozishga tayyorlanish maxsus dars bosqichini talab qilmasa ham bunda lug‘at ishlarini bajarish o‘rinlidir. Barcha hollarda hikoyalashda va bayon yozishda shu hikoyalarda mavjud so‘zlardan foydalanish tavsiya qilinadi

Matnni imlo tomonidan tahlil qilishda quyidagi usullar, ya’ni o'quvchilarga gapdagi so‘z sonini aniqlashtirish; talaffuzi qiyin yangi so‘zlarni talaffuz qilishni mashq qildirish; o‘tilgan qoidaga doir so‘zlarni toptirish; shuningdek, o'qituvchi tomonidan ajratib ko'rsatilgan so'zlarning talaffuzi, imlosi, ma’nosi ustida ish olib borish tavsiya etiladi. Ikkinchi sinfda xatolarning oldini olish uchun o‘quvchilarga talaffuzi qiyin bo’lgan so‘zlarni bo‘g‘inlab aytishni mashq qildirish muhim ahamiyat kasb etadi. Qator kelgan undoshli so‘zlarni yozishdan oldin bolalar so‘zni bo‘g‘inga bo‘ladilar, bo‘g‘inlardan so‘z yasaydilar, uni o'qiydilar yoki qisqa gap tuzadilar. Agar matn o'quvchilarga o'qib berilsa, u holda xatoning oldini olish uchun yozuv taxtasiga yozilgan reja savollaridan va matnning mazmunini ochadigan tayanch so'zlardan foydalanish mumkin

.Ikkinchi sinfda birinchi yarim yilning boshidan qismlarga bo‘lingan matnlar bilan og‘zaki mashqlar o‘tkazish tavsiya etiladi.O’quvchilar qismlari aralash, ya’ni o‘rni almashtirilib berilgan gaplardan hikoya tuzishda mazmundagi ketma-ketlikni (izchillik) og‘zaki o‘zlashtiradilar. Shunday ish uchun beriladigan matnlar yoki hikoyani hosil qiladigan gaplar tartibi buzilgan holda yozuv taxtasiga yoziladi. Mana shunday ish turiga. I. Qisqagina suhbat. II. 0 ‘qituvchi matnni ifodali o‘qiydi va tahlil qiladi. III. Hikoya tuzish uchun tayyorgarlik. 0 ‘qituvchi o‘quvchilarga aralash berilgan gaplardan hikoya tuzishni, yozuv taxtasidagi matnda nechta gap borligini aniqlashni aytib, hikoyani o‘qiydi. IV. Hikoyacha tuzish. 0 ‘quvchilar yozuv taxtasidagi gaplarni o‘qiydilar. Ularning joylashuvida tartib yo‘qligini, bular hali hikoya hosil qilmasligini aytadilar. V. Ishni xulosalash. 0 ‘qituvchi: - Biz ketma-ketligi buzilgan (aralash) gaplardan nima tuzdik? (Hikoya.) - Biz buni qanday bajardik? (Gaplarni mazmuniga qarab tartib bilan joylashtirdik.) - Bu hikoyaga qanday sarlavha qo‘yish mumkin?