Mavzu: Ignaning tuzilishi va assortimenti, chokni muqobil uzunligini belgilash. Ishning maqsadi

Chokni muqobil uzunligini aniqlash
Igna bilan teshilgan material pishiqligi P₁ ni quyidagi formula yordamida aniqlash mumkin:

bu yerda P – teshilmagan material pishiqligi;
α – material xususiyatiga bog‘liq bo‘lgan zaiflashish koeffitsienti;
d – igna diametri, mm;
n – 1 sm chok uzunligidagi igna teshiklarining soni.
α koeffitsienti upuqa teri uchun 0,2-0,3; xromlangan echki terisi (shevro) uchun 0,25-0,35; buzoqcha (virostok) uchun 0,35-0,4.
Teshiklarning chastotasi materialning zaiflashuv darajasiga katta ta’sir ko‘rsatadi: tikuv choki qadami qanchalik kichik bo‘lsa, materialning zaiflashishi shuncha kuchayadi. Shuning uchun, materialning quvvatini saqlab qolish uchun imkon qadar kam teshik qilish foydalidir. Biroq, tikuv choki uzunligi birligiga chok qadam sonini kamaytirish birikish kuchini pasaytiradi, shuning uchun bu munosabatlarning muqobil xolatini topish zarur bo‘ladi.

6.2-rasm. 1-5 gacha bo‘lgan materiallarning, chok qadami o‘lchamiga bog‘liq ravishda, quvvatining o‘zgarishi egri chiziqlari

Chok uzunligi birligiga chok qadam sonining ko‘payishi bilan chokning quvvati avvaliga kuchayadi (6.2-rasm), chunki teshiklarning soni ahamiyatsiz va uzish kuchi faqat ipda bo‘ladi. Teshiklar sonining ko‘payishi bilan chokning kuchi kamayadi va material yirtilib ketadi.

Turli materiallar uchun yuqorida ko‘rsatilgan omillarning birlashtirilishiga qarab muqobil chok soni quyidagicha tavsiflanadi. Ya`ni, 1 sm chok uzunligiga 5,5 tadan 8,5 tagacha chok qadami yoki 1,8 dan 1,15 mm gacha chok qadami uzunligi to‘g‘ri keladi. Mato uchun chok qadamlarining muqobil bir sm dagi soni 6-7 ta.
Yonma-yon joylashgan choklar soni ham chok kuchiga ta’sir qiladi. Ikki qator tikilgan choklar biriktiruv choki kuchini taxminan 70% ga oshiradi. Buning sababi shundaki, igna bilan teshilgan materialning kuchi iplarning kuchiga teng edi. Biroq, teri va iplar bir xil kuchga ega bo‘lgani uchun, ip va materialning kuch-quvvatining muayyan birikmalari bilan, qaysi joyga nisbatan zaifroq bo‘lishiga qarab, bir qator chok ip yoki teri bo‘yicha uzilish yuz beradi.
Qo‘sh qator choklar oraliq masofasi kengaytirilsa, chokning kuchi sezilarli darajada oshmaydi, lekin material sarfi 1-5 % ga oshadi. Shuning uchun qo‘shqator choklarning muqobil oralig‘i 1,5-5 mm gacha ekan.