Мавзу: Хива санъат обидалари. Режа: Кириш. Хива-музей шаҳри. Хива тарихий обидалари таснифи

Нуруллабой саройи

Хивадаги Нуруллабой саройи энг ҳашаматли, энг жозибали, энг кўркам ва мафтункорлиги билан бошқа саройлардан ажралиб туради. Муҳаммад Раҳимхон II (1864-1910) хивалик савдогар бой Нуруллабойдан боғини сотишини сўрайди. Нуруллабой хонга, у аввалдан халқ ўртасида бўлиб келган Нуруллабой боғи номини ўзгартирмаса сотишини айтади. Хон розилик билдиради ва боғни сотиб олади. Шундай қилиб Нуруллабой номи сақланиб қолади. Муҳаммад Раҳимхон II Нуруллабой боғи ичида ўғли Исфандиёрхон учун катта бир сарой қурдиради. Бу ички сарой 1896-1904 йилларда қурилган бўлиб, баланд девор билан ўраб олинган. Саройдаги Исфандиёр тўра учун мўлжаланган хоналарга Россиядан келтирилган чинни печкалар ўрнатилган. Шифтлардаги Европа усулида ясалган гуллар ва фаришталар расмини рус рассомлари ясашган.
Бинода кейинги даврларда Маориф уйи ва музей биноси сифатида фойдаланилган, ҳозирги кунларимизда сарой қайта таъмирланиб, асл ҳолига келтирилган.

“Ёшлар кўли” дам олиш маскани

Ушбу маскан Мустақиллигимизнинг 22 йиллик байрамида Урганч шаҳрига совға бўлди. “Ёшлар кўли” дам олиш масканининг умумий майдони 15,5 гектар бўлиб, аҳоли, айниқса, ёшлар, маҳаллий ва хорижий сайёҳлар дам олиши учун мўлжалланган маданий-меъморий мажмуа ҳисобланади. Мазкур маскан фақат сув ҳавзасидан иборат бўлмай, айни пайтда ўзига хос “очиқ осмон остидаги музей”ни ифода этади. Махсус меъморий лойиҳа асосида бу ерда Самарқанд, Бухоро, Хива, Шаҳрисабз каби қадимий шаҳарларимиздаги тарихий обидалар – Регистон майдони, Минораи Калон, Калта Минор ва бошқа ёдгорликларнинг макетлари ўрнатилган.

“Сулаймон қалъа”

“Сулаймон қалъа” қадимий Хоразмнинг энг кўҳна қалъаларидан биридир. Тарихий обида Хазорасп туманида жойлашган. Хазораспнинг тарихи эрамиздан олдинги V асрга тааллуқлидир, калъа ўша замонларда яшаган хукмдорларнинг қароргоҳи бўлган. Қалъа деворлари хозирги кунга қадар сақланиб қолган. Қалъа хавфсизлигини таъминлаш мақсадида обида кўл билан ўралган. Маҳаллий аҳоли бу кўлни Ойдин кўл деб атайди. Унинг ўзига хос жиҳати шундаки, кўл чучук сув билан тўйинтирилади. Тарихий манбаларга кўра, кўл остида ер ости йўли жойлашган. Қалъанинг энг юқори тепалигидан астрономик кузатувлар учун фойдаланилган.