Mavzu: Hayvonot dunyosidag ievolyutsion o’zgarishlar

Xordalilar orasida lansetnik eng tuban tuzilgan bo‘lib, uning ayirish organlari tananing ikki yoni bo‘ylab juft-juft joylashganligi, bosh miyasining rivojlanmaganligi, qon aylanish sistemasining tuzilishi va yuragining bo‘lmasligi bilan halqali chuvalchang-larga o‘xshab ketadi. Bu belgilar tuban tuzilgan xordalilarning halqali chuval-changlardan kelib chiqqanligini ko‘rsatadi.

Qadimgi xordalilarning bosh-qa bir guruhi faol yirtqich hayot kechira boshlagan. Shu tariqa hozirgi akulalarga o‘xshash tog‘ayli baliqlar paydo bo‘lgan. Faol hayot kechirish tog‘aydan iborat umurtqa pog‘onasining suyak bilan almashinishi natija-sida suyakli baliqlar kelib chiqqan.

Umurtqali hayvonlarning suv muhiti-dan quruqlikda yashashga moslashgan dastlabki vakillari qadimgi suvda hamda quruqlikda yashovchilar - stegosefallar hisoblanadi. Ular: 1-dan havodagi kislorod bilan nafas olgan; 2-dan qattiq substratda harakatlana olgan.

Evolutsiya jarayonida dastlabki suvda hamda quruqlikda yashovchilar gavda tuzilishi va organlar sistemasida sodir bo‘lgan muayyan irsiy o‘zgaruvchanlik asosida vujudga kelgan belgilar ularning o‘zgargan muhit sharoitiga moslanishiga imkon bergan.

Quruq va issiq iqlimli mezozoy erasida sudralib yuruvchilar rivojlangan, ularning xilma-xil vakillari vujudga kelgan va keng tarqalgan. Iqlimning sovub ketishi natijasida gigant sudralib yuruvchilar yashash uchun kurash va tabiiy tanlanishda qirilib ketgan.

Qushlarning asosiy harakati - uchish bilan bog‘liq holda muayyan evolutsion o‘zgarishlar vujudga kelgan. Qushlarning gavdasi suyri shaklda, oldingi oyoqlari uchish organi - qanotga aylangan, skeletida toj suyagi yuzaga kelgan.

Dastlabki sutemizuvchilarning vakillari mezozoy erasida yashagan sudralib yuruvchilardan kelib chiqqan. Sutemizuvchilar issiqqonli bo‘lishi tufayli sudralib yuruvchilar, suvda hamda quruqlikda yashovchilar uchun noqulay bo‘lgan sharoitda ham yashash imkoniyatiga ega bo‘lgan.

Uyga vazifa

Darslikda berilgan mavzuni o‘qib, savollarga javob yozing.