Mavzu: Hayot faoliyat xavfsizligi fanining asosiy vazifalari va maqsadi, tarkibiy qismilari

Biosfera-barcha turdagi organizmlar, jumladan inson yashashi mumkin bulgan atrof-muhit bo`lib, u murakkab tuzilishdagi er sharining muhim qobig’idir. Biosfera bir necha milliard yillar davomida shakllangan. Zamonaviy olimlar biosferani moddalarni planeta buyicha harakatini ta`minlovchi yirik, global ekosistema sifatida qarashadi. Hozirgi erada hayot er qatlamining yuqori (litosfera) qismida, erning pastki havo (atmosfera) qobig’ida va er sharining suvli qobig’i (gidrosfera) da tarqalgan. Bu shu bilan izohlanadiki, litosferada er osti suvlari va tog’ cho`kmalarida chuqurlikni sekin-asta ortib borishi bilan harorat ham ortib 2 km dan 16 km chuqurlikda 100 C va yuqori (vulqonik faollik zonasida esa 200 dan 1500 C ga) ni tashkil etadi.
Yerning yuzasida hayotning kontsentratsiyasi va faolligi eng yuqoridir.
Texnosfera - o`tmishda biosferaga taalluqli bo’lgan keyinchalik insonlarning o`zining moddiy va ijtimoiy-iqtisodiy ehtiyojlarini yanada yaxshilash maqsadida to`g’ridan to`g’ri yoki sirtdan texnik vositalar bilan ta`sir etgan hududdir.
Inson evolyutsiyasi jarayonida o`zining oziq-ovqat, moddiy boylik, iqlim va ob-havo ta`siridan himoyalanish, o`ziga qulaylikni oshirish bo’yicha ehtiyojlarini samaraliroq qanoatlantirishga intilib tabiiy muhitga birinchi o`rinda biosferaga to`xtovsiz o`z ta`sirini o`tkazdi. Bu maqsadga etish uchun u biosferani bir qismini texnosfera band etgan joyga aylantirdi.
Inson hayot faoliyati jarayonida nafaqat tabiiy muhit bilan balki, ijtimoiy muhit deb ataluvchi odamlar bilan ham uzluksiz aloqada buladi. Insonni ijtimoiy muhit bilan aloqasi tug’ilishni davom ettirish, bilim, tajribalarni almashtirish, o`zining ma`naviy ehtiyojlarini qanoatlantirish, intellektual qobiliyatlarni oshirishda foydalaniladi va shakllanadi.
Texnosfera insonlar tomonidan texnik vositalar yordamida yaratilgan shaharlar, qo`rg’onlar, qishloq aholi punktlari, sanoat va korxonalar zonasi band etgan hududlar hisoblanadi.
Hayot faoliyat xavfsizligi (HFX) — ishlab chiqarish va noishlabchiqarish muhitida insonni atrof muhitga ta`sirini hisobga olgan holda xavfsizlikni taminlashga yo`naltirilgan bilimlar sistemasidir.
Hayot faoliyat xavfsizligining maqsadi ishlab chiqarishda avariyasiz holatga erishish, jarohatlanishni oldini olish, insonlar sog’ligini saqlash, mehnat qobiliyatini oshirish, mehnat sifatini oshirish hisoblanadi.