Mavzu: Haroratni òzgarshi sababli òlchash asbobda kelib chiqadigan xatolikni aniqlash Reja

Ayirmali o‘lchash (differensial) usuli 
- o‘lchov bilan taqqoslash usulining 
turi hisoblanib, o‘1chanayotgan kattalikning va o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning 
ayirmasini (farqini) o‘lchash asbobiga ta’sir qilish usuli. Misol qilib uzunlik o‘1chovini 
qiyoslashda uni komparatorda namunaviy o‘1chov bilan taqqoslab o‘tkaziladigan 
o‘1chash. YOki, voltmetr yordamida ikki kuchlanish
orasidagi farqni o‘1chash, bunda kuchlanishlardan biri juda yuqori aniqlikda 
ma’1um, ikkinchisi esa izlanayotgan kattalik hisoblanadi.
U —Uo —BU 
Ux bilan U0 
qanchalik yaqin bo‘1sa, o‘1chash natijasi ham shunchalik aniq bo‘1adi. 
Nolga keltirish usuli 
- bu ham o‘lchov bilan taqqoslash usulining bir turi 
hisoblanadi. Bunda kattalikning taqqoslash asbobiga ta’siri natijasini nolga keltirish 
lozim bo‘1adi. Masalan, elektr qarshiligini qarshiliklar ko‘prigi bilan to‘la 
muvozanatlashtirib o‘1chash. 

---

28 
Almashlash usuli 
- o‘1chov bilan taqqoslash usulining turi hisoblanib, 
o‘1chanayotgan kattalikning o‘1chov orqali yaratilgan ma’1um qiymatli kattalik 
bilan o‘rin almashishiga asoslangan. Misol, o‘1chanadigan massa bilan tarozi 
toshini bir pallaga galma-gal qo‘yib o‘1chash yoki qarshiliklar magazini yordamida 
tekshirilayotgan rezistorning qarshiligini topish: 
Bunda 
“K” 
ni ikkala holatda (1,2) qo‘yganda 
at - O2 
Shart bajarilishi kerak. 
lı — U/ Ro at 
iz — U/ Rt az 
Mos kelish usuli - o‘lchov bilan taqqoslash usulining turi. O‘lchanayotgan 
kattalik bilan o‘lchov orqali yaratilgan kattalikning ayirmasini shkaladagi belgilar yoki 
davriy signallarni mos keltirish orqali o‘tkazi1adigan o‘1chash. Masalan, kalibr 
yordamida val diametrini moslash. 
Har bir tanlangan usul o‘z usuliyatiga, ya’ni o‘1chashni bajarish usuliyatiga ega 
bo‘lishi lozim. O‘lchashni bajarish usuliyati deganda, ma’1um usul bo‘yicha o‘1chash 
natijalarini olish uchun belgilangan tadbir, qoida va sharoitlar tushuniladi. 
O‘lchanadigan kattalikning o‘1chash jarayonida o‘zgarish xarakteriga ko‘ra 
statik va