\Mavzu: Gudronni deasfaltlash jarayoni reja

Moylarni juft erituvchilar bilan tozalash

Juft erituvchilar asosan sifatli koldik moylar ishlab chikarishda kullaniladi. Jarayon ikki bir-biri bilan aralashmaydigan xarakteri turlicha bo’lgan erituvchilarni birgalikda ishlatishga asoslangan. Ulardan biri-suyuk rafinat xom ashyoning qimmatbaxo komponentlarini (smolalarni, asfaltenlarni, polistiklik uglevodorodlarni) cho’kishiga yordam beradi, ikkinchi erituvchi fenol va krezolni aralashmasi shu keraksiz komponentlarni yaxshi eritadi. Ikkala erituvchini fizik xossalari bir-biridan keskin farq qilib biri ikkinchisida juda oz miqdordan eriydi. Zichliklari bilan katta farq qilganligi sababli ekstrakt va rafinat eritmalari ikki qavatga osongina ajraladi - oldin propan keyin fenol- krezol aralashmasi.

Neftni qayta ishlash sanoatida gudronni propan bilan yengil deasfaltlanadi va keyin juft erituvchilar bilan tozalanadi. Bu jarayon natijasida tozalangan moy distillati va ekstrakt hamda asfalt ajratib olinadi.
Rafinatni sifatiga va olingan miqdoriga homashyo va erituvchini nisbati va fenol-krizol aralashmasini tarkibi ta’sir ko’rsatadi. Bu faktorlar tajriba yo’li bilan aniqlab olinadi va homashyoni sifatiga bog’liq bo’ladi.
Odatda 100 kism (mass) xom ashyoga 300-400 kism (mass) propan va 400- 600qism. (mass) fenol-krezol aralashmasi olinadi. Fenol-krezol aralashmasini tarkibi 35-60% (mass) fenol va 65-40% (mass) krezol bo’ladi.
2- jadval Erituvchi va xom ashyoni nisbatini o’zgarishining rafinatni miqdoriga va
sifatiga ta’siri

Erituvchi, mass Propan	100 (mass) xom-ashyo Fenol		Rafinatni miqdori, %		Qovushqoqlik indeksi 		Kokslanish, % mass
Erituvchisiz xom ashyo		100		20		2,3
200	150		85		60		0,72
400	150		77		58		0,51
400	400		67		82		0,10
400	600		60		83		0,07

Ramashkin neftini gudronini juft erituvchi bilan tozalab olingandagi rafinat, ekstrakt va asfaltni sifati:

Xom ashyo	Rafinat	Ekstrakt	Asfalt
Zichlik 4 20	0,980	0,884	0,980
Kokslanishi, %mass	16,0	0,27	-
100^0S dagi qovushqoqligi MM^2/S	180	19,0	68
Qotish harorati, ^0S (erish harorati)	30	40	20

Moylarni tozalash kurilmasi 3 bo’limdan iborat:

• 
  Propan bilan deasfaltlash bulimi.
  
• 
  Juft erituvchilar bilan selektiv tozalash bulimi (ekstrakstiya bulimi)
  
• 
  Erituvchilarni rafinat, ekstrakt eritmalaridan va asfaltdan regenirlash bo’limi.
  

Propan bilan ikki boskichli deasfaltlash jarayoni gorizontal tindirgichlarda olib boriladi.
Selektiv tozalash - karama-karshi okimli boskichli Ekstraktor – gorizontal tindirgich aralashtirgichlarda olib boriladi. (rasmga karang). Bunday tindirgichlar odatda ettiga bulinadi. Chap tomondan birinchi tindirgichga ikkinchi tindirgichdan propan va ekstrakt beriladi, oxirgi tindirgichga toza fenol-krezol erituvchilari va oltinchi tindirgichdan rafinat beriladi. Xar bir tindirgichda aralashtirish, ekstrakt va rafinat eritmani ajratish ishlari olib boriladi. Bu jarayonda ajratib olinayotgan
komponentlar o’rtasida almashu ketadi. Ekstrakt eritmadan rafinat eritmaga kimmatbaxo moyni uglevodorodlari, rafinatdan esa ekstrakt eritmaga – keraksiz komponentlar o’tadi.
III


I