Mavzu: Global iqlim isishi muammolari

Qayta tiklanadigan energetika sohasida aholi bandligi yuqori sur’atlarda o‘sib bormoqda. Qayta tiklanadigan eng kam energiya manbalariga shamol turbinalari, quyosh panellari, gidroelektrostansiyalar va atom elektr stansiyalari kiradi. Tabiiy gazda ishlaydigan elektr stansiyalari ham ko‘mir yoqadiganlarga qaraganda kamroq gaz chiqindilarini chiqaradi. Qayta tiklanadigan energiya manbalariga o‘tish qisqa muddatda qimmatga tushishi mumkin, ammo uzoq muddatda barcha investitsiyalar iqlimga yetkazilgan zararni qoplash va havo ifloslanishi bilan bog‘liq kasalliklarni kamaytirish orqali oqlanadi. Qayta tiklanadigan energiya bozorining kengayishi ularning tannarxini pasaytiradi va natijada toza energiya dunyoning bir qancha mamlakatlarida ishlab chiqarilgan «iflos» energiyadan arzonroq bo‘ladi.
Toza energiyaga o‘tish ko‘mir kompaniyalari kabi ayrim sanoat tarmoqlariga zarar yetkazadi, ammo, yangi ish o‘rinlarini ham yaratadi. Misol uchun, AQSh quyosh energetikasi sanoatida hozirda ko‘mir qazib olish sanoatiga nisbatan ikki baravar ko‘proq odam ishlaydi.
Freking yoki toza ko‘mir-chi?
Ikkala texnologiya ham energiyani toza qilishga yordam beradi. Freking — burg‘ulash texnologiyasi bo‘lib, odatdagi gaz qazib olish uchun ortiq yaroqli bo‘lmagan yoki foyda keltirmaydigan bo‘sh turgan quduqlarni «jonlantirish» imkonini berdi. Elektr stansiyalarida ko‘mir o‘rniga gazni yoqish qisqa muddatda chiqindilarni kamaytiradi, garchi gaz hali ham qazib olinadigan yoqilg‘i bo‘lib, uni bosqichma-bosqich to‘xtatish kerak bo‘ladi. Freking ham mahalliy ifloslanishni yuzaga keltirishi mumkin.
«Toza ko‘mir» — bu pechlarda yonish paytida chiqariladigan karbonat angidridni ushlash va uni tuproqqa olib tashlash imkonini beruvchi texnologiyalar to‘plami. «Toza ko‘mir» iqtisodiy jihatdan foydali ekanligi hali isbotlanmagan, biroq ba’zi ekspertlarning fikricha, bu texnologiyalar uzoq muddatli istiqbolda muhim rol o‘ynashi mumkin.
Elektromobillar haqida nima deyish mumkin?
Savdo darajasi hamma joyda hali ham past, lekin u tez o‘sib bormoqda. Elektromobillar tungi vaqtda elektr tarmog‘idan quvvatlanadi va atrof-muhitni ifloslantirmaydi, kunduzi shahar bo‘ylab harakatlanadi. Ular yonuvchi dvigatelli transport vositalariga qaraganda ancha samaralidir va hatto qayta zaryadlash uchun zarur bo‘lgan elektr energiyasi ko‘mir yoqishdan kelib chiqqan taqdirda ham taraqqiyotga xizmat qiladi. Albatta, elektr transport vositalari toza energiya bilan zaryadlangandagina bebaho bo‘ladi. Elektrotexnika sanoati shu qadar tez rivojlanmoqdaki, ba’zi mamlakatlar 2030 yildan boshlab ichki yonuv dvigatelli avtomobillarni sotishni taqiqlashni muhokama qilmoqda.
Uglerod solig‘i, uglerod sotish va uglerod kompensatsiyasi nima?