Mavzu: Gess qonuni va undan kelib chiqadigan xulosalar Reja: Kirish: Asosiy qism: I

Hosil bo’lish va yonish issiqlik effektlari.

Turli reaksiyalarning issiqlik effektlarini taqqoslash va termokimyoviy hisoblashlarni amalga oshirish uchun standart sharoitdagi issiqlik effekti tushunchasi kiritilgan.

Standart sharoitdagi issiqlik effekti (ΔNr) deb standart bosim (r0 = 101,325•103 Pa) va standart harorat (T0 = 298K) dagi issiqlik effektiga aytiladi.

Reaksiyaning standart sharoitdagi issiqlik efektini standart hosil bo’lish va yonish issiqliklari bo’yicha hisoblanadi.

Standart hosil bo’lish issiqligi deb 1 mol moddaning oddiy moddalar (yoki elementlar) dan 101,325•103 Pa bosimda hosil bo’lish reaksiyasi issiqlik effektiga aytiladi. Bunda reaksiyaning barcha ishtirokchilari barqaror agregat holatida bo’lishi kerak.

Taqqoslash qulay bo’lsin uchun standart hosil bo’lish issiqligini 298 K haroratga nisbatan olinadi. Standart hosil bo’lish issiqliklari ΔH0f 298 bilan belgilanadi. Yuqorigi 0 indeksi standart holatni bildirsa, pastki f indeksi inglizcha formation (hosil bo’lish) so’zining birinchi harfini bildiradi.

Toza holdagi suyuq yoki kristall (qattiq) moddaning standart holati deb uning ayni harorat va normal bosimdagi barqaror fizik holati inobatga olinadi. Gazlar uchun standart holat sifatida uning shunday holati inobatga olinadiki, gaz r0 = 101,325•103 Pa bosimda ideal gazlar qonunlariga bo’ysunishi va uning entalpiyasi esa real gazlarnikiga teng bo’lishi kerak.

Oddiy moddalar (elementlar) barqaror agregat holatdagi standart hosil bo’lish issiqligi nolga teng deb olingan. Hosil bo’lish issiqligi moddaning agregat holatini ko’rsatgan holda 1 mol moddaga nisbatan olinadi.

Standart yonish issikligi deb 1 mol moddaning standart bosim 101,325•103 Pa da kislorod atmosferasida oddiy oksidlargacha yonishidan ajraladigan issiqlikka aytiladi. Bunda reaksiyaning barcha ishtirokchilari barqaror agregat holatida bo’lishi kerak.

Standart hosil bo’lish issiqliklari singari standart yonish issiqliklari ham bazis harorat – 298 K ga nisbatan olinadi. Bunday sharoitda yonish mahsulotlari CO2(g), H2O(s), SO2(g), N2(g) va h.k. bo’lishi mumkin.

1-jadval.

Ayrim moddalarning gaz holatidagi standart hosil bo’lish va yonish issiqliklari qiymati.

Moddaning formulasi	ΔH0f 298 kJ/mol		ΔH0f 298 kJ/mol	Moddaning formulasi	ΔH0f 298 kJ/mol	ΔH0f 298 kJ/mol
HI CH4 CO2 CO H2	26,04 -74,85 -393,51 -110,5 0		- 802,32 0 283,00 241,84	H2O C6H6 CI2 CHCI3 HCI	-242,76 83,76 0 100,4 92,3	0 3298,4 - - -

. Eng oddiy oksidlarning barqaror holatdagi standart yonish issiqliklari nolga teng deb olinadi. Yonish issiqligi ΔH0C 298 bilan belgilanadi. Pastki indeks c- combustion so’zining birinchi harfi bo’lib, yonish degan ma’noni anglatadi.

1-jadvaldagi ΔH0f 298 va ΔH0C 298 ma’lumotlardan foydalanib reaksiyalarning standart sharoitdagi issiqlik effektlarini hisoblash mumkin.

Bunda Gess qonunidan kelib chiqadigan xulosalarga amal qilinadi.