Mavzu: Gеomеtrik figuralar, ularning ta'rifi, xossalari va alomatlari. Planimetriya aksiomalari. Reja

2. Berilgan burchakka teng burchakni yasash.

1-masala. A burchak berilgan. O nurga (1-rasm) A burchakka teng burchak qo’ying

1-rasm
Yasash:

1-qadam. Markazi A nuqtada bo’lgan ixtiyoriy aylana chizamiz (2-rasm). Bu aylana berilgan A burchak tomonlarini B va C nuqtalarda kesib o’tsin.

B
A

C

2-rasm
2-qadam. Radiusi chizilgan aylana radiusiga teng va markazi O nuqtada bo’lgan aylana chizamiz (3-rasm). Bu aylanani O nur bilan kesishish nuqtasi C₁ bilan belgilaymiz

3-rasm

3-qadam. Markazi C₁ nuqtada, radiusi esa BCga teng bo’lgan uchinchi aylana chizamiz (4-rasm). Uning ikkinchi aylana bilan kesishish nuqtalaridan birini, aytaylik yuqori yarimtekislikda yotganini B1 bilan belgilaymiz.

B₁

O C₁

4-rasm
4-qadam. OB₁ nurni o’tkazamiz (4-rasm). Hosil bo’lgan B₁OC₁ burchak O nurga qo’yilgan, berilgan A burchakka teng burchak bo’ladi.
Asoslash: 2 va 4 rasmda tasvirlangan ABC va OB₁C₁ uchburchaklarda yasashga ko’ra: AB=OB₁, AC=OC₁ va BC=B₁C₁.
Demak, Uchburchaklar tengligining TTT alomatiga ko’ra ABC= OB₁C₁.
Xususan. B₁OC₁= A.
2-masala. Berilgan ikkita burchak yig’indisiga teng bo’lgan burchak yasang (5-a-rasm).

a) b)
5-rasm

Yasash:
1-qadam. Avval birinchi burchakka teng bo’lgan BAC burchakni yasaymiz (5-b-rasm).
2-qadam. AC nurga ikkinchi burchakka teng bo’lgan CAD burchakni qo’yamiz. Hosil bo’lgan BAD burchak berilgan burchaklar yig’indisiga teng burchak bo’ladi.
III. Rejaning 3-bandidagi mavzu 3-guruhdan tanlangan talaba tomonidan ma’ruza qilinadi, unga 1,2,4 va 5-guruh talabalari savollar berib borishadi. Javob noaniq bo’lgan paytda 3-guruh talabalari javob berishadi, yaxshi javob bergan talabalar o’qituvchi tomonidan baholanib boriladi.