Mavzu: Geografiya darslarida O‘zbekistonning suv boyliklaridan foydalanish va uni muhofaza qilish mavzusini o‘qitishda hozirgi zamon ekologik muammolar va ular yechimi haqida baxs-munozarali darslarni tashkil etish metodikasi

Mavzuning dolzarbligi. Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan ko‘rinadiki, mamlakatimizda ham suv, uni hosil bo‘lishi hamda sarflanishi bilan bog‘liq bo‘lgan muammolar ortib bormoqda. Shu madsadda 1993-yil 6-mayda O‘zbekiston Respublikasining “Suv va suvdan foydalanish to‘g‘risida” Qonuni qabul qilindi.

Ushbu Qonunning maqsadi suvga doir munosabatlarni tartibga solishdan iborat. Qonunning asosiy vazifalari aholi va iqtisodiyot tarmoqlari ehtiyojlari uchun suvlardan oqilona foydalanishni ta’minlash, suvlarni bulg‘anish, ifloslanish va kamayib ketishdan saqlash, suvlarning zararli ta’sirining oldini olish hamda ularni bartaraf etish, suv obyektlarining holatini yaxshilashdan, shuningdek suvga doir munosabatlar sohasida korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, fermer, dehqon xo‘jaliklari hamda fuqarolarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishdan iboratdir.

Yer yuzida chuchuk suv resurslarining chegaralanganligi haqida yaxshi bilamiz. Yer sayyorasining 70 foizini qoplagan 1,5 milliard kub kilometr (1,54 kvintillion tonna)ning 97 foizini okean va dengizlarning iste'molga yaroqsiz sho‘r suvlari, 2 foizini muzliklarning suvlari tashkil etadi. Insoniyat zaxirasida atigi 1 foiz iste'molga yaroqli chuchuk suv mavjud va u ham tobora qisqarib, global muammoga aylanib bormoqda. Bir kunda bir kishi o‘rtacha 200 litr (yuvinish, ovqat qilish, ichish, idish yuvish va h.k) suv sarflaydi. Lekin bu ko‘rsatkichni 30 foizgacha qisqartirish mumkin.

Suvni tejash kerakligi bolalikdanoq singdiriladi. Behuda maqsadda ishlatilgan suv isrof, isrof esa gunoh. Uni tejash uchun allaqanday innovatsion uskuna o‘ylab topish, sho‘r suvni chuchuk suvga aylantirish haqida bosh qotirish shart emas. Shunchaki birgina qo‘l harakati bilan jo‘mrakni yopish orqali ancha-muncha suvning tejalishiga sabab bo‘lish mumkin. Global suvsizlikka qarshi kurash har kim o‘z kundalik hayotida elementar asosda suvni tejashidan boshlanadi.

Igna teshigidek joydan muttasil suv oqib tursa, bir sutkada 15 litrgacha suv isrof bo‘ladi. Shuning uchun oxirigacha yopilmaydigan buzuq jo‘mraklarni o‘z vaqtida ta'mirlash, unga qadar esa oqayotgan suv ostiga idish qo‘yishga erinmaslik lozim.

Qog‘ozdan unumli tarzda foydalanishimiz zarur. Qog‘oz tayyorlash eng ko‘p suv sarfini talab qiladigan jarayonlardan biri hisoblanadi. 1 kilogramm qog‘oz tayyorlash uchun 50 litrgacha suv sarflanadi. Shu bois qog‘ozdan foydalanishda tejamkor bo‘ling, makulatura yig‘ib topshirishga erinmang.

Agar baribir tish tozalashda jo‘mrakni yopib qo‘yishga erinsangiz, dunyoning qaysidir nuqtasida bolalar loyqa suv ichayotganini xotirlang.