Мавзу: Географик карталарнинг типлари ва атласлар

Атласлар ҳам карталар каби бир қанча турларга таснифланади.

• Атласлар тасвирланган ҳудудига кўра қуйидагиларга бўлинади:
• Дунё атласлари – бундай атласларда бутун дунё тасвирланади. БСАМ, Дунё атласи. ФГАМ ва бошқалар;
• Материк ва океан атласлари (Европа, Осиё, Африка, Америка, Австралия, Тинч океан, Ҳинд океан, Атлантика океан ва Антарктида атласлари);
• Мамлакатлар атласлари (Россия федерацияси, Ўзбекистон Республикаси, Чехословакия Республикаси, АҚШ атласлари ва бошқалар).
• Мамлакатларнинг бирор қисмларини тасвирлайдиган атласлар (Фарғона водийси, Иркутск области, Олтой ўлкаси) ва бошқалар.

Мазмуни бўйича:

• Умумгеографик атласлар (Дунё атласи, Дунёни табиий географик атласи, Денгиз атласлари 1967 йил). Бу атласларга умумгеографик карталар ҳам киритилган.
• Табиий-географик атласлар (Ўрта Осиё республикаларининг табиий географик атласи).
• Ижтимоий-иқтисодий атласлар (Қишлоқ хўжалик атласи Халқ хўжалиги ва маданияти атласи, иқтисодий атлас, Ўзбекистоннинг комплекс атласи (2 жилдли, 1985)).
• Умумий комплекс атласлар. Бундай атласларда ҳам табиий ҳам ижтимоий-иқтисодий баъзан тарихий карталар берилади (АҚШ ва Канада атласлари, Коми Республикаси атласи, Озарбайжонни атласи ва б.).

Қайси соҳада ишлатилишига кўра:

• Ўқув атласлари.
• Илмий маълумотномали атласлар.
• Туристик атласлар.
• Ҳарбий атласлар.
• Атласлар мазмун жиҳатдан тўлиқ ва олдига қўйилган мақсадга тўлиқ жавоб берадиган бўлиши керак.

Картографик асарлар ичида ўқув атласлари алоҳида ўрин эгаллайди.

• Картографик асарлар ичида ўқув атласлари алоҳида ўрин эгаллайди.
• Ўқув атласлари 2 хил бўлади:
• ўрта мактабларда география фанини ўқитиш учун мўлжалланган ўқув аталслари;
• ўқув-ўлкашунослик атласлари;
• Ўқувчилар учун нашр қилинаётган географик атласлар ўрта мактаб программасига мослаштирилган бўлиб, мактаб географиясини ўз ичига олган.