Mavzu: G`aznachilik faoliyati va menejment, soliq xizmatida axborot kommunikatsiya texnologiyalari

2.Soliq tizimda axborot komplekslari va texnologiyalari 
 

---

Davlat soliq xizmati organlarida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini 
rivojlantirishga alohida ahamiyat berilib, «2011 yil- Axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalangan holda soliq organlarini yanada modernizasiya 
qilish yili» deb e’lon qilindi. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010 yil 8 yanvardagi «Respublika 
soliq organlari tizimini yanada modernizasiya qilish chora-tadbirlari to’g’risida»gi 
PQ-1257 son qarori bu borada amalga oshirilayotgan ishlarni yangi bosqichga 
ko’tarishda muhim asos bo’ldi. 
Mazkur hujjatga muvofiq, Davlat soliq qo’mitasi tomonidan ishlab chiqilgan 
kompleks tadbirlarga asosan o„zaro sifatli elektron axborot almashinuvini joriy 
etish, davlat soliq xizmati organlari ishining samaradorligini kuchaytirishga 
qaratilgan o’ttizga yaqin dasturiy mahsullar amaliyotga tatbiq qilindi hamda soliq 
to’lovchilarga interaktiv, ya’ni qog’ozsiz, masofadan turgan holda xizmatlar 
ko’rsatish yo’lga qo’yildi. 
O’zbekiston Respublikasi mustaqilligining dastlabki yillaridanoq Davlat 
soliq xizmati organlarida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish 
masalalariga jiddiy e’tibor qaratila boshlangan. 
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1993 yil 3 avgustdagi 
388-sonli qarori bilan davlat soliq xizmati organlarida axborot resurslari, axborot 
texnologiyalari va aloqa vositalarini o’z ichiga olgan axborot tizimlarining 
shakllanishiga asos solingan va ushbu tizim orqali soliq ma’lumotlarini yig’ish, 
qayta ishlash, saqlash va ulardan foydalanish ishlari yo’lga qo’yilgan. 
Shu bilan birga, Axborot-texnologiya ta’minoti boshqarmasi va uning 
hududiy bo’linmalari tashkil etilgan. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining 1995 yil 14 sentyabrdagi 359-sonli qarori bilan Davlat soliq 
qo’mitasi qoshida xo’jalik hisobidagi «Yangi texnologiyalar ilmiy-axborot 
markazi» (YaTIAM) tashkil etilgan va soliq malumotlarini qayta ishlash uchun 
zarur bolgan maxsus dasturiy mahsullarni yaratish ishlarini tizimli ravishda tashkil 
etish imkoni yaratilgan. 

---

Vazirlar Mahkamasining 1997 yil 11 martdagi «O’zbekiston Respublikasida 
soliq to’lovchilarga identifikasion raqamlari berish va qo’llash tizimi to’g’risida»gi 
130-sonli hamda 1999 yil 7 yanvardagi «Soliq to’lovchilarning identifikasiya 
raqamlarini qo’llash sohasini kengaytirish to’g’risida»gi 7-sonli qarorlari qabul 
qilingandan so’ng, bank to’lov 15 hujjatlarida majburiy rekvizit sifatida STIRning 
aks ettirilishi yo’lga qo’yilib, soliq qonunchiligiga rioya etilishi ustidan nazorat 
mexanizmini takomillashtirish imkoni yaratildi. STIRlar bugungi kunda ham 
muhim ahamiyat kasb etib, barcha soliqqa oid axborotlarni yagona bazaga 
birlashtirishda asosiy me’zon bo’lib xizmat qilmoqda. 
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997 yil 31 dekabrdagi 
«Davlat soliq qo’mitasining global axborot tarmog’ini tashkil etish To’g’risida»gi 
580-sonli qaroriga binoan barcha hududiy soliq idoralarida Yo’ldosh aloqasi tizimi 
o’rnatilib, korporativ axborot-tarmog’i tashkil etilgan. 
Davlat soliq qo’mitasining korporativ axborot tarmog’i ishga tushirilgandan 
buyon o’tgan yillar mobaynida uzatilayotgan axborot hajmi yil sayin o’sib 
borayotganligi sababli, Davlat soliq xizmati organlarida mahalliy va korporativ 
kompyuter tarmoqlarini yanada takomillashtirish maqsadida, 2009 yildan boshlab 
korporativ aloqa kanali tarmog’ini modernizasiya qilish va yer usti, kanallariga 
o’tkazilish ishlari olib borilgan. Qoraqalpog’ston Respublikasi, Toshkent shahri va 
barcha viloyatlar Davlat soliq boshqarmalari va ulardagi 194 ta tuman (shahar) 
Davlat soliq inspeksiyalarida optik tolali aloqa jihozlari o’rnatilib, ishga 
tushirilgan. 
Korporativ aloqa tarmog’ini yer usti kanallariga o’tkazilishi orqali IP-telefon 
aloqasi ham joriy etilgan. Bunda, hududiy soliq idoralarida shaharlararo so’zlashuv 
uchun qo’shimcha haq talab etilmaydi.