Mavzu: G‘azal tahlili Tun oqshom bo‘ldiyu kelmas mening sham‘i shabistonim

Tun oqshom bo‘ldiyu kelmas mening sham‘i shabistonim,

Tun oqshom bo‘ldiyu kelmas mening sham‘i shabistonim,

Bu anduh o‘tidin har dam kuyar parvonadek jonim.

Bu baytda Navoiy oshiq iztirobining sababini ko‘rsatib bergan, ya‘nikim tun ham bo‘ldi-yu, lekin oshiq kutayotgan yor hali hamon tun uyiga yorituvchi sham bo‘lib kelmadi, bu qayg‘u o‘ti oshiqni xuddi parvona sham o‘tida kuygandek oshiq jonini kuydirdi.

1) Shabiston- tunash uyi

Ne g‘am ko‘rguzsa ko‘ksum porasin choki giribonim,

Ne g‘am ko‘rguzsa ko‘ksum porasin choki giribonim,

Ko‘runmas bo‘lsa ko‘ksum yarasidin dog‘i pinhonim.

Bu baytda esa oshiq bu g‘am uning dilini xuddi ko‘ylak yoqasini yirtgandek yaralagan bo‘lsada bu ko‘nglidagi yara pinhon ya‘ni sirdir. Oshiq o‘z dil yarasini o‘z qalbida pinhon saqlaydi.

2) Choki giribon- yoqa yirtiqligi

G‘amidin durri maknundek , sirishkim oqti Jayhundek,

G‘amidin durri maknundek , sirishkim oqti Jayhundek,

Muzayyan qildi gardundek jahonni ashki g‘altonim.

Bu g‘amni deb, ko‘z yoshlari Jayhunga durdek oqqan oshiqning ko‘z yoshi dumaloqlari jahonni, dunyoni bezadi. Ya‘nikim, yor kelmagandan oshiq shu darajada g‘am qayg‘u chekib ko‘z yosh to‘kkankim , xatto uning ko‘z yoshlari durdek bo‘lib, dunyoni, olamni bezadi.

3) sirishk-ko‘z yosh

4) muzayyan-ziynatlangan,bezalgan

5) g‘alton-yumaloq

Falak ham to‘ldi kavkabdin, quyosh ham tushdi ashxabdin,

Falak ham to‘ldi kavkabdin, quyosh ham tushdi ashxabdin,

Kelib tushmas bu markabdin, mening xurshidi raxshonim.

Quyosh ham o‘z ulovidan tushdi.Falak-u osmon yulduzlarga to‘ldi.Lekin hali hamon oshiqning ma‘shuqasi o‘z ulovidan tushmadi.Shunday bo‘lsa ham oshiq yorini tolei porlog‘im deydi.Lekin tolei porloq yor o‘z oshig‘ini visoliga mushtoq-u zor etmoqda.Oshiq o‘z yorini kutmoqda...

6) kavkab-yulduz

7) ashhab-kulrang tusli ot

8) markab-ulov, ot

9) raxshon-porloq,yarqiroq