Mavzu: Gаz vа gаz kоndensаtni tаyyorlаsh zаrurаti Reja

1.2-rasm. Quvurlarni quvur to‘rlariga biriktirish usullari:
a) razvalsovka; b) ariqchalar orqali razvalsovka qilish; v) payvandlash;
g) salnikli qistirma qo‘yish.
issiqlik almashinish o‘zgarmas bo‘ladi. Agar muhitlarning yo‘nalishi aksincha bo‘lsa, ya’ni isituvchi agent uskunasining pastki qismidan quvurlar va qobiq oralig‘idagi bo‘shliqqa va isitilayotgan muhit isitkichning yuqorigi qismidagi quvurlarga berilsa, u holda bug‘ issiqligini berib sovishi natijasida uning zichligi oshib yuqoriga ko‘tarilmaydi. Natijada pastki quvurlar bilan qobiq orasidagi bo‘shliqda kondesat to‘planib, bug‘nining bu bo‘shliq orasidan o‘tishi qiyinlashadi va issiqlik almashinish jarayonining tezligi kamayadi.
Bu issiqlik almashgichlarda suyuqliklarning sarfi kam bo‘lganda ularning quvurlardagi tezligi ancha kichik bo‘lib, natijada issiqlik almashinish koeffitsiyenti ham kam bo‘ladi. Issiqlik tashuvchi agentlarning tezligini oshirish uchun ko‘p yo‘lli isitkichlar ishlatiladi.

1.3-rasm. Ko‘p yo‘lli (quvurlar ichidagi bo‘shliq bo‘yicha) issiqlik almashgich:
1- қобиқ, 2-to‘siqlar; 3-issiqlik tashuvchi agentlar 4-qopqoq;.
Ko‘p yo‘lli issiqlik almashgichlarda quvurlarni seksiyalarga bo‘lish uchun yoki muhitning harakat yo‘lining soniga qarab uskunaning qopqog‘i bilan quvur to‘rining orasiga to‘siqlar o‘rnatiladi (1.3, 1.4-rasmlar). Bunda har bir seksiyadagi quvurlarning soni bir xil bo‘lishi kerak.
Ko‘p yo‘llik issiqlik almashgichlarda bir yo‘nalishli uskunalarga nisbatan muhitlarning tezligi yo‘llarning soniga qarab mutanosib ravishda o‘zgaradi.





1.4-rasm. Ko‘pli yo‘lli (quvurlar tashqarisidagi bo‘shliq bo‘yicha) issiqlik almashgich:
1-qobiq; 2-yo‘naltiruvchi to‘siqlar; I, II –issiqlik tashuvchi agentlar.
Sanoatning barcha tarmoqlarida 2, 4 va 6 yo‘lli issiqlik almashgichlar ishlatiladi. Chunki yo‘llarning soni ortishi bilan gidravlik qarshilik ortib, issiqlik almashinish uskunasining tuzilishi murakkablashadi. Bir yo‘lli va ko‘p yo‘lli qobiq-quvurli issiqlik almashgichlar vertikal va gorizontal holatda bo‘ladi. Vertikal issiqlik almashinish uskunalarini ishlatish qulay, ularning tuzilishi sodda va kam joyni egallaydi. Gorizontal issiqlik almashinish uskunalari ko‘pincha ko‘p yo‘lli qilib tayyorlanadi.
Qobiq-quvurli uskunalarda qobiq bilan quvurlar orasidagi harakatlarning farqiga qarab quvur va qobiqning uzayishi har xil bo‘ladi. Shuning uchun qobiq-quvurli uskunalar tuzilishiga ko‘ra ikki xil bo‘ladi: 1) qo‘zg‘almas to‘rli issiqlik almashgichlar; 2) kompensatsiyalovchi moslamali issiqlik almashgichlar (bunday uskunalarda quvurlarning turli darajada uzayishiga imkon bor).
Qo‘zg‘almas to‘rli issiqlik almashgichlarda issiqlik ta’sirida quvurlar va qobiq har xil uzayadi, shu sababli bunday uskunalar quvurlar va qobiq o‘rtasidagi haroratlar farqi katta bo‘lmaganda (50⁰S gacha) ishlatildi.
Haroratlar farqi 50 °S dan katta bo‘lganda quvurlar va qobiqning har xil uzayishini yo‘qotish uchun linzali kompensatorli (1.5-rasm, a) harakat-chan quvur to‘rli (1.5-rasm, b), U–simon quvurli (1.5-rasm, v) va boshqa turdagi qobiq-quvurli issiqlik almashinish uskunalari ishlatiladi.
Linzali kompensatorli bo‘lgan uskunalar quvurlar va uskuna devori o‘rtasidagi bosim 6·10⁵ Pa gacha bo‘lganda qo‘llaniladi.
Harakatchan qalpoqchali issiqlik almashgichlar haroratlar farqi katta bo‘lganda ishlatiladi. Bu uskunada pastdagi quvur to‘ri harakatchan bo‘lib, bunda quvurlar to‘plami uskunaning qobig‘ida harorat ta’sirida uzayganda ham bemalol harakat qiladi. Quvurlarning uzayishini yo‘qotuvchi kompensatsiyali uskunalarning tuzilishi murakkabdir.
U–simon qobiq-quvurli issiqlik almashgichlarda issiqlik ta’sirida quvurlarning uzayishidagi kompensatsiyani quvurlarning o‘zi bajaradi. Shuning uchun ularning tuzilishi sodda bo‘lib, quvurlar to‘plami bitta qo‘zg‘almas to‘rga o‘rnatiladi. Bu uskunalarda quvurlarning ichki yuzasini tozalash qiyin va quvurlarni to‘rga joylashtirish esa juda murakkabdir.
Qobiq-quvurli issiqlik almashgichlarda quvurlar to‘rga uch xil usul bilan joylashtiriladi: a) to‘g‘ri oltiburchaklik qirralar bo‘ylab; b) konsentrik aylanalar bo‘yicha; v) kvadratning tomonlari bo‘ylab (1.6-rasm, a, b, v). Ko‘pincha qobiq-quvurli issiqlik almashgichlarda quvurlar to‘g‘ri oltiburchaklik qirralar bo‘ylab joylashtiriladi, chunki bunda quvurlar ixcham joylashib, ularning soni ko‘proq bo‘ladi. Ayrim vaqtlarda quvurlarning yuzasini tozalash oson bo‘lishini nazarda tutib quvurlar to‘rga kvadrat tomonlari bo‘ylab joylashtiriladi.