Mavzu: gat da tahliliy masalalarni

Overley operatsiyalari


Overley operatsiyasi, overley (overlay) – ikkita yoki undan ortiq qatlamlarni
bir-birining ustiga qo’yish operstiyasini o’zida ifodalaydi, buning natijasi
foydalaniladigan qatlamlarning grafik kompozistiyasi (grafik overley) yoki yagona
natijaviy qatlam hisoblanadi, u boshlang`ich qatlamlarning fazoviy ob’yektlari
to’plamini, ushbu to’plamning topologiyasi va aritbutlarini o’ziga oladi, ular fazofiy
ob’yektlarni ifodalash vektorli modelining topologik overleyidagi boshlang`ich
ob’yektlarning atributlari qiymatlaridan hosila hisoblanadi.
Quyidagilar overley operatsiyalari jumlasiga kiradi:
 nuqtaning poligonga tegishliligini aniqlash ishlari;
 chiziqning poligonga tegishliligini aniqlash ishlari;
 poligonning poligonga tegishliligini aniqlash ishlari;
 ikkita poligonal qatlamlarni bir-birining ustiga qo’yish ishlari;
 poligonal qatlamning bir nomli klasslari chegaralarini yangi qatlam
yaratgan holda yo’q qilish ishlari;
 ob’yektlarning kesishish chiziqlarini aniqlash ishlari;
 bir tipdagi ob’yektlarni birlashtirish (kombinastiyalash) ishlari;
 chiziqli ob’yektlarning urinish nuqtalarini aniqlash ishlari va h.k.
“Nuqta-poligonga” (point-in-polygon) topologik overleyining operatsiyasi
overley operatsiyasiga misol bo’lib xizmat qiladi. Aslini olganda ikkita
qatlamni bir-birining ustiga qo’yish yuz bermoqda, uning natijasida yangi qatlam
tashkil topadi.
Ikkita poligonal qatlamlarni kesib olish uslubi bilan bir-birining ustiga qo’yish
(polygon-on-polygon) operatsiyasi bitta qatlamning bir qismini kesib olish uchun kesib
olish uslubi bilan buning uchun boshqa qatlamdan forma sifatida foydalanib
qo’llaniladi. Bu operatsiya yangi qatlamni ikkita qatlam ob’yektlarini bir-birining
ustiga qo’yish vositasida yaratadi, 2.15-rasm. Bu qatlamlardan biri poligonal tipda
bo’lishi lozim va undan ajratib olish oblastini aniqlash uchun foydalaniladi. Olingan qatlamda boshlang`ich qatlamning faqat kesib olish oblastiga tushadigan
ob’yektlarigina saqlab qo’yiladi. Boshlang`ich qatlamning ob’yektlari har qanday
ob’yekt (poligonlar, chiziqlar va nuqtalar) bo’lishi mumkin. Yangi qatlamning
ob’yektlari boshlang`ich qatlam ob’yektlari bilan bir tipda bo’ladi. Pirovard natijada
yangi qatlam uchun ob’yektiv atributiv jadval olinadi, u boshlang`ich qatlamning
atributiv jadvalida bor maydonlar bilan bir xil maydonlarni o’z ichiga oladi.

Topologik overley operatsiyalaridan tashqari logik yoki bulev operatsiyalari
ham mavjud. Barcha operatsiyalar (ular jami to’rtta) elementar logik funksiyalarga –
logik VA, YOKI, EMAS va istisno qiluvchi YOKI ga asoslangan, 2.16-rasm.

Misol tariqasida, 2.17-rasmda VA logik funktsiyasiga asoslangan kesishuv
operatsiyasi ko’rsatilgan.