Mavzu: gat da tahliliy masalalarni

GATda axborotni tahlil qilish
Har qanday zamonaviy GAT fazoviy-atributiv axborotni tahlil qilish uchun
vositalar to’plamini o’z ichiga oladi. GATning tahliliy funksiyalaridan foydalanib,
quyidagilar kabi savollarga javoblar olish mumkin:
 A ob’yekt qaerda joylashgan?
 A ob’yektning V ob’yektga nisbatan joylashuvi qanday?
 V ob’yektdan D masofa ichida A ob’yektlarning soni nechta?
 X nuqtada Z funksiya qanday ahamiyatga ega?
 V ob’yektning o’lchamlari qanday?
 A va V ob’yektlarning kesishuvi natijasida nima hosil bo’ladi?
 X ob’yektdan Y ob’yektgacha qanday marshrut optimaldir?
 X1, X2, ..., Xn ob’yektlar ichida qanday ob’yektlar joylashgan?
 mavjud klassifikatsiya o’zgargandan so’ng ob’yektlarning fazoviy
taqsimlanishi kuchli o’zgararmikan?
 Agar V ob’yekt va uning A ga nisbatan o’rnashgan joyi o’zgartirilsa, A
ob’yekt bilan nima sodir bo’ladi?
GATga so’rovlarni ob’yekt ustida sichqoncha bilan klik barobarida, turli tahliliy
vositlara yordamida ham berish mumkin. SQL strukturalangan so’rovlar standart tili
(Structured Query Language) vositalari guruhida GATning tahliliy imkoniyatlari
axborotga ishlov berish va uni boshqarish uchun foydalanuvchiga kuchli va
sozlanadigan instrumentlar beradi.
GATning fazoviy-atributiv axborotni tahlil qilish bilan bog`liq asosiy
funksiyalarini ajratib ko’rsatamiz.
Nofazoviy (atributiv) tahlil imkoniyatlari:
 atributlar bo’yicha so’rov va ularni aks ettirish;
 raqamli kartalarni qidirish va ularni vizuallashtirish;
 nofazoviy ma’lumotlarni klassifikatsiyalash;
 kartografik o’lchov ishlari (masofa, yo’nalish, maydon);
 statistik funksiyalar.
Fazoviy tahlil imkoniyatlari:
 “overley” operatsiyalari;
 yaqinlikni tahlil qilish;
 tarmoqqa oid tahlil;
 ob’yektlarni qidirish;
 ko’rinadiganlik-ko’rinmaydiganlikni tahlil qilish;
 prognozlash;
 kartometrik funksiyalar;
 interpolyastiya;
 zonalash;
 konturlarni yaratish;
 dekompozistiyalash va ob’yektlarni birlashtirish;
 buferizastiyalash;
 qayta klassifikatsiyalash.
Kartografik ma’lumotlarni tahliliy uslublari GATda an’anaviy kartalardagi
axborotni tahlil qilish uslublaridan deyarli farq qilmaydi. Ob’yektlarning miqdori
parametrlarini o’lchash va ularga matematik ishlov berish umumqabul qilingan
hisoblanadi. Biroq hisob-kitoblar shunday tez o’tkaziladiki, bu qisqa vaqt ichida
taxminlar va gipotezalarning ulkan sonini tekshirish hamda ulardan eng to’g`ri
keladiganlarini tanlab olish imkoniyatini beradi.
Ob’yektlarning fazoqiy joylashuvi ob’yektlarning va ularning atributivlarining
joylashuvi, bog`lanishi va boshqa geofazoviy o’zaro munosabatlarini tahlil qilish
operatsiyalari yordamida tadqiq qilinadi. Buferizastiyalashni, yaqinlik tahlilini,
overley va tarmoq tahlilini, rayonlashtirishni va boshqalarni bunday operatsiyalar
sarasiga kiritish mumkin. Sanab o’tilgan operatsiyalarni kombinastiyalab, ancha
murakkab fazoviy masalalarni yechish mumkin.
Bu yog`igaob’yektlarning fazoviy joylashuvini tahlil qilishning ba’zi eng
qimmatli funksiyalarini batafsil ko’rib chiqishni e’tiboringizga havola qilamiz, zero
GATda tavsifi axborotga ishlov berish funksiyalari (sortirovka, guruhlash, qiymatlarni
qidirish, kalkulyastiya, statistika va boshq.) odatdagi MBBTda foydalaniladigan
funksiyalarga o’xshashdir.