Mavzu. G’arbiy Yevropada Uyg’onish davri. ХIV-XVI

Uyg’onish davrini g’oyaviy jihatdan tayyorlashda arab tilida vujudga kelgan O’rta va Yaqin Sharq ilg’or falsafiy ta’limotlari, Roziy, Forobiy, Ibn Sino, Ibn Rushd asarlari muhim
ahamiyatga ega bo’ldi. Bu mutafakkirlar asarlari 12-asrdan boshlab latin tiliga tarjima qilinib, keng foydalanildi. Ular orqali yunon faylasuflari asarlari Yevropaga kirib keldi. Averroizm Yevropada ham hurfikrlilik, ikki haqiqat ta’limotining tarqalishida hal qiluvchi ta’sir ko’rsatdi.
Biroq Uyg’onish davri madaniyati shunchaki antik madaniyatga qaytish emas edi. Antik madaniyatni tiklash yangi madaniyat taraqqiyotida asosiy vosita, manba bo’lib ХИzmat kildi. Antik madaniyat yangi tarixiy sharoitdan kelib chiqib, yangicha rivojlantirildi. Uyg’onish davrida ilmiy tadqiqotda erkinlik huquqi e’lon qilindi. Dunyoviy fan, dunyoviy adabiyot va san’at vujudga keldi. Yevropa mamlakatlarida kitob bosish yo’zaga kelishi (15-asr) hamda tarqalishi antik merosning, yangi, gumanistik qarashlarning yoyilishida katta rol o’ynadi.
Uyg’onish davri madaniyatining xronologik chegarasi, uning yoyilish doirasi, milliy xususiyati xaqidagi masala ancha murakkab masalalardandir. Renessans madaniyatining tarqalish darajasi turli mamlakatlarda turlichadir. Uning paydo bo’lishi va yorqin ifodasi Italiya bilan bog’liq.
Italiya 13—14-asrlardayoq Yevropada iqtisodiy jihatdan ancha rivojlangan mamlakat edi. Italiya madaniyati rivojlanishiga uning antik madaniyatining yirik markazi bo’lganligi, bu yerda qadimgi yodgorliklar boshqa mamlakatlarga qaraganda ko’p saqlanganligi ham ta’sir ko’rsatgan.
San’atshunoslar Italiya Uyg’onish davri arafasi — 13—14-asrlarni (k.
Protorenessans) hisobga olmay, Italiya Uyg’onish davrini quyidagicha davrlashtiradilar:
Ilk uyg’onish (tasviriy san’at va arХИtekturada — 15- asr, adabiyotda hatto — 14-