Мавзу: галилей-ньютон механикасидаги нисбийлик қоидаси

• 1. Boyl - Мariott qonuni
• Berilgan massali gaz uchun, temperatura o’zgarmas bo’lganda, gaz bosmining uning hajmiga ko’paytmasi o’zgarmas kattalikdir: m = const, T = const,
• PV = const,

• (P, V) tekislikdagi izotermalar: T3 > T2 > T1

2. Gey - Lyussak qonuni

• 2. Gey - Lyussak qonuni
• Berilgan massali gaz hajmi, bosim o’zgarmas bo’lganda, temperaturaga bog’liq ravishda to’g’ri chiziq bo’yicha o’zgaradi. m = const, P = const
• V = V0(1+t),

• (V, T) tekislikdagi izobaralar. P3 > P2 > P1

3.Sharl qonuni

• 3.Sharl qonuni
• Berilgan massali gaz bosimi, uning hajmi o’zgarmas bo’lganda, temperaturaga bog’liq ravishda to’g’ri chiziq bo’yicha o’zgaradi:
• m = const, V = const
• Р = Рo(1+t),

• (P, T) tekislikdagi izoxaralar: V3 > V2 > V1

• 1.Suv zinchligi = 103 kg/m3, molyar massasi М=18 gr/mol bo’lsa, 3 litr

• suvdagi modda miqdorini aniqlang.

• Berilgan:  = 103 kg/m3

• M =18 kg/mol = 1810-3 kg/mol

• V = 3 litr = 310-3m 3

•  = ?

• Yechish: Modda miqdori

• 2. Idishda ideal gaz bosimi 80 kPa. Agar 1 ta molekula o’rtacha kinetik energiyasi10-20J bo’lsa , molekulalar konsentrasiyasi qancha ?

• Berilgan: p = 80000 N/m2

• = 10-20 J

• n = ?

• Ideal gaz bosimini quyidagicha ifodalash mumkin:

• Yechish:

• Bundan,

• 3.8 Mpa bosimda 12 litr xajmli azot temperaturasi 170C. Azot massasi qancha ?

• Azot molyar massasi M=0.028 kg/mol, R = 8.31 J/(molK)

• Berilgan: p=8106 N/m2

• V=1210-3 m3

• t = 170C, T=290 K

• M = 0.028 kg/mol , azot molyar massasi

• R = 8.31 J/(molK)

• m = ?

• Yechish:

• Ideal gaz holat tenglamasidan

• .

• Demak:

• Berilgan:

• µ=18 g/mol

• N= ?

• Yechilishi:

• (Avogadro sonini) tomchidagi modda miqdori

• (mollar soni) ν=m/ µ ga ko’paytirib

• toppish mumkin.

UYGA VAZIFA

• 1.Massasi 0.012 kg gaz 70C temperaturada 0.004 m3 xajmni egallaydi. Gaz o’zgarmas bosimda qizdirilsa zichligi 0.6 kg/m3 bo’lib qoldi. Gaz qanday temperaturagacha qizdirilgan ? 2.Temperaturasi 10 K ga ortganda 0.4 kg geliyning ichki energiyasi qanchaga o‘zgaradi? R = 8.31 J/mol*K , M = 4 g/mol 3.Izotermik jarayonda gazga 4 kJ issiqlik berilgan bo‘lsa, gaz ustida qancha ish bajarilgan bo‘ladi?
• 4.200 kPa bosimda hajmi 60 m3 bo‘lgan gazning ichki energiyasi qanday? Agar gaz 17°C da 29 l hajmga ega bo‘lsa, 27°C da qanday hajmni egallaydi?
• 5.Agar gaz 17°C da 29 l hajmga ega bo‘lsa, 27°C da qanday hajmni egallaydi?