Mavzu: Foiz risklarining iqtisodiy mohiyati va uni yuzaga kelish sabablari

Tijorat banklari 2017 yil sentyabr oyida valyuta siyosatining liberallashtirilishi va milliy valyutaning erkin harakati natijasida so‘nggi 4 yil ichida bank sektori rivojlanishida sezilarli o‘zgarishlar yuz berdi.

Bank kreditlari 2021 yil 1 yanvar holatiga ko‘ra, iqtisodiyotga berilgan qoldig‘i 277 trln. so‘mni tashkil etdi, bu 2019 yilga nisbatan 30,9 foizga va 2017 yilga nisbatan 150 foizga ko‘proqdir.

2021 yil 1 yanvar holatiga jismoniy shaxslarga berilgan kreditlar qoldig‘i 2017 yilga nisbatan 304 foizga (13,6 trln. so‘mdan 54,9 trln. so‘mga), sanoatga berilgan kreditlar hajmi esa 126 foizga (45,2 trln. so‘mdan 102,2 trln so‘mga), savdo va xizmat ko‘rsatish sohalaridagi kreditlar hajmi 280 foizga (5,2 trln. so‘mdan 19,9 trln. so‘mga) oshdi.

Bank sektori depozitlari

Jismoniy shaxslar depozitlari

Xulosa

Yuqorida men mavzu yuzasidan malumotlarni o’rganib tahlil qilib chiqdim va foiz riskini minimallashtirish va taomillashtirish bo‟yicha quyidagicha taklif xulosalarimni keltirib o’tmoqchiman:

• 
  Eng avvalo, banklar iloji boricha bo‟sh turgan mablag‟lardan samaraliroq foydalanishlari zarur. Chunki bizning bank tizimimizda likvidlilik ko‟rsatkichi belgilangan normadan shundog‟am ikki barobar yuqori bo‟lib, ortiqcha bo‟sh mablag‟lar yuzaga kelishiga olib kelmoqda
  
• 
  Fond bozorini rivojlantirish va uning samarali faoliyat yurgazishini ta‟minlash lozim. Fond bozoriga iloji boricha ko‟proq qatnashchilarni jalb etib, hatto xorijiy investorlar va treyderlarning faoliyatiga imkon berish zarur. Bu bo‟yicha infrastrukturani to‟liq shakllantirish, birjadagi savdolarni jonli online tarzida amal qilishiga erishish, hujjatlarni avtomatik ravishda, tez fursatda rasmiylashtirish kabi inovatsiyalarni olib kirish lozim. Bu ishtirokchilarning qiziqish va hoxishlariga hamohangdir;
  

Kredit va depozitlarni o‟zgaruvchan foiz stavkalarida jalb qilish va joylashtirish. Mamlkatdagi foizlarni o‟zgarish dinamikasi va trendiga mos ravishda bank siyosatini ishlab chiqish, shuningdek daromadlarni maksimallashtirish strategiylarini ishlab chiqish lozim;

• 
  Kredit va depozitlarni o‟zgaruvchan foiz stavkalarida jalb qilish va joylashtirish. Mamlkatdagi foizlarni o‟zgarish dinamikasi va trendiga mos ravishda bank siyosatini ishlab chiqish, shuningdek daromadlarni maksimallashtirish strategiylarini ishlab chiqish lozim;
  
• 
  Bank tizimi bo‟yicha aholi mentalitetini oshirish, ularga bank xizmatlari haqida va uning amal qilish jarayonini qanday borishi to‟g‟risida tushunchalar berish;
  
• 
  Qayta moliyalshtirish stavkasini tushib borish trendini hisobga olgan holda, ko‟proq uzoq muddatli kreditlarni o‟zgarmas foiz stavkada berish va depozitlarni o‟zgaruvchan foiz stavkasida jalb qilish;
  
• 
  Naqd pul va naqdsiz pul qadrini tenglashtirish, buning yo‟lida keng qamrovli chora taadbirlar ishlab chiqish, aholi ongiga ularning barobarligini tushuntirish. Kerak bo‟lsa, naqdsiz pul bo‟yicha imtiyozlar berish lozim;
  
• 
  Rivojlangan mamlkatlarda foiz stavkalari pastligini hisobga olgan holda ulardan ko‟proq investitsiyalarni jalb qilish, arzon resurslarni ko‟proq jalb qilish lozim.