Мавзу: физик-кимёвий анализ усуллари. Фотометрия ва спектрофотометрия

Ҳосил қилиш усулларига қараб спектрлар уч хилга бўлинади ЮТИЛИШ-ТАРҚАТИШ-СОЧИЛИШ Уларнинг спектр чизиқларининг жадаллиги молекулалар сонига боғлиқ бўлади. Спектр чизиқларининг кенглиги ва шакли молекула кўрсаткичларининг йиғиндисига ва модда хусусиятларига боғлиқ бўлади.

Нур ютилишининг асосий қонунлари

• 1-КОНУН. Ўтказувчи муҳит ютган нурнинг солиштирма миқдори, тушаётган нурнинг интенсивлигига боғлиқ эмас. Бир хил қалинликдаги ҳар бир қатлам, эритманинг концентрацияси ўзгармас бўлганда тушаётган монохроматик нурни тенг миқдорда ютади. (Бугер (1729) ва Ламберт (1760))

Нур оқимининг рангли эритмадан ўтиши.

• Нур оқимининг рангли эритмадан ўтиши.
• Монохроматик нур оқими модда орқали ўтаётганда бу нурнинг бир қисми қайтарилади, бир қисми ютилади ва бир қисми эса эритмадан ўтиб кетади.
• Јо =Jқ + Jю + Jўт
• Кюветалар бир хил бўлганлиги учун қайтган нурнинг миқдори бир хил эканлигини ҳисобга олсак, юқоридаги тенглама соддалашади:
• Jо =Jю + Jўт

2-ҚОНУН. 1852 йил Бер томонидан очилди. У эритмаларда нурнинг ютилишини ўрганиб ютилиш коэффициенти (к) нинг нурни ютаётган модда концентрациясига тўғри пропорционал эканлигини аниқлади.

• 2-ҚОНУН. 1852 йил Бер томонидан очилди. У эритмаларда нурнинг ютилишини ўрганиб ютилиш коэффициенти (к) нинг нурни ютаётган модда концентрациясига тўғри пропорционал эканлигини аниқлади.
• K= c
• бунда -ютилиш коэффициенти ва у концентрацияга боғлиқ эмас. Бу коэффициент моляр сўндириш коэфициенти дейилади. С-модданинг концентрацияси.

Бер қонунидан фойдаланилганда бир неча талаблар қўйилади

• 1. тушаётган нур қатъий монохроматик;
• 2. рангли эритма етарлича суюлтирилган;
• 3. аниқланаётган компонент барқарор таркибли бирикмага айлантирилган;
• 4. эритманинг барча бегона компонентлари концентрацияси ва табиати ҳамма вақт деярли ўзгармас бўлиши керак.

Бугер-Ламберт қонуни модда концентрацияси ўзгармас бўлганда нурнинг ютилиши, ютувчи қатламнинг қалинлигига боғлиқ эканлигини ифодаласа. Бер қонуни эритма қалинлиги ўзгармас бўлганда нурнинг ютилиши концентрацияга боғлиқлигини ифодалайди. Иккала қонун бирлаштирилиб Бугер-Ламберт-Бер қонуни деб қабул қилинди.