Mavzu: Fitopatogen viruslarning o’simliklarda keltirib chiqaradigan kasallik alomatlari

KXV ning elektron mikroskopdagi ko`rinishi.

Dukkakli o‘simliklar

• “No‘xat mozaikasi virusi‘‘ -bilan kasallangan no‘xatda barg tomirlarining oqarishi va mozaika hosil bo‘ladi. ,,no‘xatning yuqori yaruslarining sarg‘ayishi‘‘ - yuqori yarus bargalarida kuchli xloroz (barg rangini yo‘qolishi) kuzatiladi, barg mo‘rt bo‘lib qoladi. ,,mosh mozaikasi virusi‘‘- uchraydi, barg tomirlari oqaradi va barg pastki tomonga qarab buraladi, shishlar hosil bo‘ladi, barg plastinkasi shakli o‘zgaradi, o‘simlik o‘sishdan orqada qoladi, urug‘i maydalashib ketadi. Bu virus loviya o‘simligini kasallantiradi. ,,moshning sariq mozaikasi virusi‘‘- uchraydi. Kasallangan o‘simlik bargida dog‘lar jadallik bilan ko‘payadi, o‘simlik o‘sishdan orqada qoladi. Bu kasallik loviya, soya va boshqa dukkakli o‘simliklarda ham uchraydi

Qovun va bodring o‘simlik

• “Bodring mozaikasi‘‘ -Bu virus qovoqsimonlar, murakkab gulli o‘simliklar va dukkaklilarda uchraydi.

Fitopatogen viruslarni tarqatuvchi biologik omillar

• Fitopotogen virusli, viroidlar va fitoplazmalar ularning tabiatda tarqalishi uchun asosiy va yagona unsur bo‘lgan hashorotlar bilan chambarchas bog‘li. Viruslarni hashoratlar tufayli tarqalishi mumlinligi to‘g‘risidagi birinchi malumot 1916-yilda paydo bo‘lgan. Jumladan tadqiqotlarda Aphis gossypii shirasining bodring mazaykasi virusini tashuvchisi ekanligi isbotlangan. Xozirgi kunda vektorlar qatoriga hashorotlarning turli oila vakillari (Aphididae, Chrysomelidae) kiradi.Bundan tashqari infeksiyani tarqalishida zamburug‘lar shu jumladan: Olpidium, Spongospora va Polymyxa turkumlari ishtirok etadi. Hozirgi kunda ushbu zamburug‘lar 20 dan ortiq viruslarning tarqalishida ishtirok etishi aniqlangan.

Kartoshka X –virusining tashuvchisi - Synchytrium endobioticum , bug‘doy mazaykasi virusi - Polymyxa graminis , tamaki nekrozi virusi va bodiring nekrozi virusi –Olpidium brassicae hisoblanadi.Ulardan bazilarining tarqalishi spetsifik bo‘ladi. Masalan Spongospora subterranean suv arisi sariq xol-xol sharsimon virusi, boshqasi S Subterranean kartoshka uchki barglari ipsimon virusining tarqalishin sababchisi ekanligi aniqlangan. Odatda qo‘zgatuvchilar bir taksonomik guruhga mansub vektorlar tufayli o‘tishi mumkin.Shunday dalillar ham mavjudki ularga ko‘ra masalan tamakining haqali dog‘lanishi virusi turliavlod, turkum , oila va sinfga mansub tashuvchilar orqali ham tarqalishi mumkin

• Kartoshka X –virusining tashuvchisi - Synchytrium endobioticum , bug‘doy mazaykasi virusi - Polymyxa graminis , tamaki nekrozi virusi va bodiring nekrozi virusi –Olpidium brassicae hisoblanadi.Ulardan bazilarining tarqalishi spetsifik bo‘ladi. Masalan Spongospora subterranean suv arisi sariq xol-xol sharsimon virusi, boshqasi S Subterranean kartoshka uchki barglari ipsimon virusining tarqalishin sababchisi ekanligi aniqlangan. Odatda qo‘zgatuvchilar bir taksonomik guruhga mansub vektorlar tufayli o‘tishi mumkin.Shunday dalillar ham mavjudki ularga ko‘ra masalan tamakining haqali dog‘lanishi virusi turliavlod, turkum , oila va sinfga mansub tashuvchilar orqali ham tarqalishi mumkin

Jo‘xori o’simligida

• “jo‘xori pakana mozaikasi virusi”- Barglarida chiziq–chiziq shaklli mozaika kuzatiladi, o‘simlik o‘sishdan qoladi, jo‘xori so‘talarida don miqdori juda kamayib ketadi, 20-30% gina qoladi. Ayniqsa o‘simlikning virus bilan juda erta kasallanish natijasida virusning zarari juda katta bo‘ladi, jo‘xori doni maydalashadi, olingan urug‘ning unuvchanligi juda pasayib ketadi

E’tiboringiz uchun rahmat!