Mavzu: Fermer xo’jaliklari yer uchastkalarining kadastr pasportini

36-modda. Fermer xo‘jaligi to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik 

  Fermer  xo‘jaligi  to‘g‘risidagi  qonun  hujjatlarini  buzganlikda  aybdor  shaxslar  belgilangan  tartibda 

javobgar bo‘ladilar. 

 LexUZ sharhi 

Qarang: O‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining 

66-moddasi

. 

 

(O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 40-41-son, 433-modda; 2006-y., 12-13-son, 100-

modda; 2007-y., 52-son, 533-modda; 2008-y., 52-son, 513-modda; 2009-y., 52-son, 555-modda; 2011-y., 37-son, 

374-modda; 2012-y., 37-son, 421-modda; 2013-y., 41-son, 543-modda; 2015-y., 33-son, 439-modda; 2016-y., 52-

son, 597-modda; 2017-y., 1-son, 1-modda; Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 19.04.2018-y., 

03/18/476/1087-son, 21.12.2018-y., 03/18/506/2356-son, 05.04.2019-y., 03/19/533/2885-son, 12.12.2019-y., 

03/19/592/4144-son; 08.01.2020-y., 03/20/601/0025-son, 30.09.2020-y., 03/20/639/1342-son, 09.11.2020-y., 

03/20/646/1488-son) 

Respublikada  yer  kadastrini  yuritish  ham  viloyatda  yer  kadastrini  yuritish 

kabi  mamlakat  iqtisodiyotining  barcha  tarmoqlarida  rejali  tarzda  foydalanish 

maqsadida yer fondi to’g’risidagi aniq va zaruriy ma’lumotlarni olishni ko’zda 

tutadi.  Yer  kadastri  ma’lumotlari  qishloq  xo’jaligi  tarmoqlarida  ishlab 

chiqarishni  ilmiy  asoslangan  holda  joylashtirish,  yerlarni  melioratsiyalash, 

tuproqni  suv  hamda  shamol  eroziyalaridan  muhofaza  qilish  bo’yicha  tadbirlar 

ishlab chiqish, yer solig’i miqdorlarini belgilash, ijara haqini aniqlash, qishloq 

xo’jalik  ekinlari  hosildorligini  rejalashtirish  va  boshqa  maqsadlarda 

foydalaniladi.  Ilmiy-texnikaviy  jarayonlarni  jadallashganlik  sharoitida  yer 

kadastri ma’lumotlari, birinchidan, qishloq xo’jaligidagi yerlardan foydalanishni 

optimallashtirish  bo’yicha,  ikkinchidan,  yerlarni  tarmoqlararo  muqobil 

taqsimlash  va  yerlarni  muhofaza  qilish  bo’yicha  masalalarni  hal  qilish  uchun 

---

zarurdir.  Qishloq  xo’jaligida  yerdan  foydalanish  bo’yicha  optimallashtirish 

masalalarini qo’yish va hal qilish mamlakatning u yoki bu mintaqasida, qishloq 

xo’jaligini yuritish uchun yerlarning yaroqliligi to’g’risidagi ma’lumotlarni talab 

qiladi.  Shu  nuqtai  nazardan  yirik  masshtabli  tuproq  bonitirovkasi  va  yerlarni 

iqtisodiy baholash bo’yicha bajarilgan ishlar katta ahamiyatga egadir. Shu bilan 

bir  qatorda  yer  kadastri  ma’lumotlari  qishloq  xo’jaligida  yerlardan 

foydalanishning  ustuvorligi  to’g’risidagi  talablarni  buzmagan  holda 

tarmoqlararo  munosabatlarda  yerlarni  muhofaza  qilishni  ta’minlash  uchun 

zarurdir.  Yer  kadastrini  yuritish  sohasidagi  davlat  boshqaruvini  O’zbekiston 

Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi,  davlat  hokimiyati  mahalliy  organlari  va 

maxsus  vakolat  berilgan  davlat  boshqaruvi  organlari  amalga  oshiradi. 

O’zbekiston  Respublikasi  «Yergeodezkadastr»  Davlat  qo’mitasi  davlat  yer 

kadastrini yuritish sohasidagi maxsus vakolat berilgan davlat boshqaruvi organi 

hisoblanadi.  Respublikada  davlat  yer  kadastrini  yuritish  sohasida  quyidagilar 

O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining vakolatlariga kiradi: 

- yer resurslaridan oqilona foydalanishga qaratilgan yagona davlat siyosatini 

ishlab chiqish; 

 - moliyalash va investitsiyalash sohasidagi ustivor yo’nalishlarni belgilash 

va masalalarni hal qilish;  

- yer resurslarining holati to’g’risidagi har yili milliy hisobotni tasdiqlash; 

 - yer uchastkalariga bo’lgan huquqlarni va yer uchastkalariga oid bitimlarni 

davlat ro’yxatiga olish tartibini belgilash; 

 - topografiya – geodeziya, kartografiya ishlariga hamda davlat yer kadastrini 

yuritish bilan bog’liq boshqa ishlarga litsenziya berish tartibini belgilash; 

 - qonun xujjatlariga binoan boshqa vakolatlarni amalga oshirish. 

  Davlat  yer  kadastrini  yuritish  sohasida  quyidagilar  O’zbekiston  Respublikasi 

«Yergeodezkadastr» davlat qo’mitasining vakolatlariga kiradi:  

- O’zbekiston Respublikasining butun hududida davlat yer kadastrini yuritishiga 

doir yagona davlat siyosatini amalga oshirish va bu ishlarni muvofiqlashtirish; 

 - davlat yer kadastri yuritilishini tashkil etish;  

- Yer resurslarining holati to’g’risidagi har yilgi milliy hisobot ni tayyorlash; 

 -  Davlat  kadastri  yagona  tizimiga  taqdim  etiladigan  yer  kadastriga  doir 

axborotlarning  tarkibi,  hajmlari  va  ularga  qo’yiladigan  texnik  talablarni 

belgilash;  

- shahar va posyolkalarda davlat yer kadastrini yuritilishini tashkil etish; 

 -  davlat  yer  kadastrini  yuritish  uchun  zarur  bo’lgan  aerokosmik  suratlar,  turli 

masshtablardagi plan-kartografik asoslar, topografik ishlar va ma’lumotlar bilan 

belgilangan tartibda ta’minlash;  

- tumanlar va aholi punktlarining ma’muriy chegaralarini belgilash (aniqlash) ga 

doir ishlarni tashkil etish va yuritish; 

---

 - me’yoriy xujjatlarni belgilangan tartibda ishlab chiqish va tasdiqlash;  

- mutaxassislar tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish; 

 - qonun xujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshirish. Mamlakatda 

davlat  yer  kadastrini  tashkil  etish  bilan  «Yergeodezkadastr»  davlat  qo’mitasi 

hamda uning tarkibiga kirgan “Davlat kadastrlari“ boshqarmasi shug’ullanadi. 

Davlat  yer  kadastri  va  yerlarni  hisobga  olish  boshqarmasiga  respublikada  yer 

fondida  yer  kadastrini  yuritish,  respublika  yer  balansini  tuzish,  viloyatlarda 

davlat yer kadastrini yuritishni tashkil etish va nazorat qilish, yer uchastkalariga 

bo’lgan huquqlarni ro’yxatga olishni yanada takomillashtirish bo’yicha takliflar 

ishlab  chiqish,  yer  kadastri  hisob  va  hisobot  xujjatlarining  yangi  shakllarini 

ishlab chiqish, yo’riqnomalar, qoidalar va ko’rsatmalar tayyorlash yuklatilgan. 

Qo’mita shuningdek yer tuzish, yer monitoringi va davlat yer kadastrini yuritish 

bilan bog’liq maxsus tadqiqotlar va izlanishlarni, loyihalash va boshqa ishlarni 

amalga oshirish uchun zarur bo’lgan aerokosmik suratga olish materiallari, turli 

masshtablardagi  plan-kartografik  materiallar,  topografik  ishlar  va  ma’lumotlar 

bilan  ta’minlaydi.  O’zbekiston  Respublikasi  «Yergeodezkadastr»  davlat 

qo’mitasi yer tuzish, yer monitoringini amalga oshirish va davlat yer kadastrini 

yuritish bo’yicha bosh buyurtmachi hisoblanadi. “O’zdaverloyiha” davlat ilmiy-

loyihalash instituti bosh loyihalovchi  – dastlabki loyiha, loyiha ishlari, qishloq 

xo’jaligi ahamiyatiga molik bo’lgan rejalashtirish va kartografiya materiallarini 

tayyorlash  va  nashr  etish  hamda  yer  tuzish,  yer  monitoringi  va  davlat  yer 

kadastriga 

bog’liq 

boshqa 

izlanishlarni 

bajaruvchisi 

hisoblanadi. 

Тuproqshunoslik va agrokimyo instituti tuproq unumdorligini saqlash, oshirish 

va  qayta  tiklash  bilan  bog’liq  ilmiy ishlar,  boshqa  tadqiqotlar  va  izlanishlarni 

bajaruvchisi hisoblanadi. O’zbekiston Respublikasi «Yergeodezkadastr» Davlat 

qo’mitasi raisi Yerdan foydalanish va uni muhofaza qilishni nazorat qilish bosh 

davlat  inspektori  hisoblanadi.  «Yergeodezkadastr»  Davlat  qo’mitasi  raisining 

o’rinbosarlari  o’z  navbaitda  Yerdan  foydalanish  va  uni  muhofaza  qilishni 

nazorat qilish bosh davlat inspektorining o’rinbosarlari hisoblanadilar. 

Respublika  yer  fondining  xuquqiy,  tabiiy  va  xo’jalik  holatlari  to’g’risidagi 

barcha ma’lumotlar majmuasi respublika yer balansida jamlanadi. Viloyatlar yer 

balanslari viloyat hokimlari tomonidan tasdiqlanadi va bir xafta muddat ichida 

«Yergeodezkadastr»  Davlat  qo’mitasiga  taqdim  etiladi.  Yer  balansini  qo’mita 

tomonidan  qabul  qilishda,  zaruriy  xujjatlarning  mavjudligi,  ularni  to’g’ri 

tuzilganligi  hamda  yerdan  foydalanuvchilar  guruhlari,  yer  turlarining  tarkibi 

hamda  hisobot  yili  uchun  ularning  sifat  holatlari  bo’yicha  yer  fondining 

taqsimlanishi  va  o’zgarishlarining  asoslanganligi  tekshiriladi.  Ushbu 

ma’lumotlarni  tahlil  qilish  va  tekshirish  viloyat  hamda  ma’muriy  tumanlar 

bo’yicha  amalga  oshiriladi.  Тekshirilgan  va  qabul  qilingan  viloyatlarning  yer 

balanslari  asosida  respublika  miq’yosida  yer  balansi  tuziladi.  Respublika  yer 

---

balansida respublika va viloyatlar bo’yicha foydalanuvchilar, yer turlari bo’yicha 

yer  fondining  tavsifi  keltiriladi.  Respublika  yer  balansiga  yer  fondini  yerdan 

foydalanuvchilar  va  yer  turlari  bo’yicha  taqsimlanishi  bo’yicha  hisobot  va 

alohida  tarzda  sug’oriladigan  yerlarni  yerdan  foydalanuvchilar  va  yer  turlari 

bo’yicha  mavjudligi  va  taqsimlanishi  to’g’risidagi  hisobot  kiradi.  Hisobot 

ilovalarida yerlarni taqsimlanishi hamda hisobot yilida yerdan foydalanishda yuz 

bergan o’zgarishlar tahlili beriladi. Ushbu o’zgarishlarning asosi respublika yer 

balansining tushuntirish xatida keltiriladi. Yer fondining holatini, uni yer turlari 

va  yerdan  foydalanishlar  bo’yicha  taqsimlanishini  to’laroq  tavsiflash  va 

ko’rgazmaliligini  ta’minlash  uchun  yer  balansi  grafikchizma  materiallar  bilan 

to’ldiriladi. Besh yilda bir marta Respublika yer balansi yerlarning sifat holati va 

baholash  ma’lumotlari  bilan  to’ldiriladi.  Respublika  yer  balansi  Vazirlar 

Mahkamasida  maxsus  qarori  bilan  tasdiqlanadi.  Yer  fondining  holati,  uni  yer 

turlari  va  yerdan  foydalanuvchilar  bo’yicha  taqsimlanishi  to’g’risidagi 

ma’lumotlardan  keng  miq’yosda  foydalanish  uchun  yer  balansining  asosiy 

ko’rsatkichlari  har  yili  maxsus  statistik  to’plam  sifatida  chop  etiladi.  Yer 

resurslarining  holati  to’g’risidagi  milliy  hisobot  har  yili  tayyorlanadi  hamda 

butun mamlakat va ma’muriy –hududiy birliklar bo’yicha yerlarning miqdor va 

sifat holati hamda ularning bahosi, yerlarni toifalarga bo’linishi, tarmoqlar, yer 

uchastkalaridan  foydalanuvchilar,  yer  uchastkasi  ijarachilari,  mulkdorlari 

bo’yicha taqsimlanishi to’g’risidagi ma’lumotlarni va yer kadastriga oid bo’lgan 

boshqa axborotlarni o’z ichiga oladi. Yer resurslarining holati to’g’risidagi milliy 

hisobotga  kiritiladigan  ma’lumotlarni  taqdim  etish  tartibi  O’zbekiston 

Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.