Mavzu: Farmatsevtika xodimlari etikasi

Mavzu: Farmatsevtika xodimlari etikasi

Bajardi: Abduvohidova Nafisa

Dorixona xodimlari faoliyatida ahloq va deontologiya, ya'ni farmatsevt xodimlarni kasbiy burchlarini bajarishlaridagi fe'l-atvor va ahloq me'yorlari majmui muhim o‘rin tutadi. Etika so‘zi yunoncha «aeyyuz» degan so‘zdan kelib chiqib, “yurish-turish, ahloq” degan ma'nolarni bildiradi. “Ahloq;” deganda kishilarning bir-biriga munosabati, jamiyat, davlat, vatan, kasb hamda oilaga bo‘lgan munosabatlarni tartibga solib turadigan va shaxsiy e'tiqod an'analari, tarbiyasi butun jamiyat yoki guruhning kuchi bilan qo‘llab-quvvatlanadigan qoidalar, xulq-atvorlar talablari tushuniladi. Qadimda birinchi bor bu so‘z (termin) ni qadimgi buyuk yunon faylasufi mutafakkir olim Aristotel' qo‘llagan.

• Dorixona xodimlari faoliyatida ahloq va deontologiya, ya'ni farmatsevt xodimlarni kasbiy burchlarini bajarishlaridagi fe'l-atvor va ahloq me'yorlari majmui muhim o‘rin tutadi. Etika so‘zi yunoncha «aeyyuz» degan so‘zdan kelib chiqib, “yurish-turish, ahloq” degan ma'nolarni bildiradi. “Ahloq;” deganda kishilarning bir-biriga munosabati, jamiyat, davlat, vatan, kasb hamda oilaga bo‘lgan munosabatlarni tartibga solib turadigan va shaxsiy e'tiqod an'analari, tarbiyasi butun jamiyat yoki guruhning kuchi bilan qo‘llab-quvvatlanadigan qoidalar, xulq-atvorlar talablari tushuniladi. Qadimda birinchi bor bu so‘z (termin) ni qadimgi buyuk yunon faylasufi mutafakkir olim Aristotel' qo‘llagan.

Farmatsevtik ahloqning asosiy kategoriyalari:

• Farmatsevtik ahloqning asosiy kategoriyalari:
• - burch, majburiyat, xalollik, vijdonlilik, raxm-shavqat, ziyraklik bo‘lib, ular bemor va uning qarindoshlarini dori-darmon bilan ta'minlashda asosiy rol' o‘ynaydi.
• Ahloqning kasb turlariga qarab bir necha turlari mavjud:
• - tibbiyot xodimining;
• - farmatsevt xodimining
• - yuristning;
• - o‘qituvchining va hokazolar ahloqi

Deontologiya - kasbiy burch xaqidagi fan. Deontologiya - bu etikaning bir qismi. Deon (yunoncha) - bo‘lishi lozim, logos - ta'limot demakdir. Shifokor va farmatsevt faoliyati, inson salomatligini mustahkamlashga qaratilganligidan farmatsevtik deontologiya tibbiy deontologiya bilan uzviy bog‘liq. Farmatsevt bemor va atrofdagilar bilan xushmuomalada bo‘lishi, sekin gapirishi, o‘z ishini tez va sifatli qilishi, ish joyini toza, saranjom tutishi, yumushini tashlab ketmasligi, hujjatlarni qonuniy yuritishi, kasb sirlarini saqlashi lozim.

• Deontologiya - kasbiy burch xaqidagi fan. Deontologiya - bu etikaning bir qismi. Deon (yunoncha) - bo‘lishi lozim, logos - ta'limot demakdir. Shifokor va farmatsevt faoliyati, inson salomatligini mustahkamlashga qaratilganligidan farmatsevtik deontologiya tibbiy deontologiya bilan uzviy bog‘liq. Farmatsevt bemor va atrofdagilar bilan xushmuomalada bo‘lishi, sekin gapirishi, o‘z ishini tez va sifatli qilishi, ish joyini toza, saranjom tutishi, yumushini tashlab ketmasligi, hujjatlarni qonuniy yuritishi, kasb sirlarini saqlashi lozim.

Bemorlar bilan muloqotdagi deontologik me'yorlarga quyidagi talablar qo’yiladi:

• Bemorlar bilan muloqotdagi deontologik me'yorlarga quyidagi talablar qo’yiladi:
• - tashqi qiyofa (bejirim tashki qiyofa bemorlarning ishonch bilan qarashiga sharoit hozirlaydi);
• - fe'l-atvor (bemorlar bilan munosabatda bo‘lganda ularga diqqat bilan e'tibor berish va o‘zini tuta bilish zarur);
• - nutq (ko‘p hollarda shirinsuhanlik doriga nisbatan yaxshiroq davolaydi, o‘ylanmay aytilgan so‘z esa, bemorni farmatsevtga bo‘lgan ishonchiga putur yetkazishi mumkin);
• - bemorni tinglay bilish, uning holiga achinish, o‘zgalar qayg‘usiga hamdardlik - deontologiyaning muhim talabidir.Bundan tashqari, farmatsevtning diqqat bilan e'tibor bermasligi bemor ruhiyatiga zarar yetkazadi;
• - dori vositalarni estetik rasmiylashtirish (bemorni tayyorlangan dorilarga ishonchini mustahkamlash maqsadida dorilarni rasmiylashtirishga e'tibor berish zarur. Noto‘g‘ri rasmiylashtirilgan, o‘ziga jalb etmaydigan dori bemorda uning sifatiga shubha tug‘diradi);

- bemordan ba'zi noxush ma'lumotlarni sir saqlash (xastalik jarayoniga va uni davolashga ijobiy ta'sir etishi mumkin. Xastalikni emas balki dorining muntazam ta'sirini ko‘rsatish tavsiya etiladi);

• - bemordan ba'zi noxush ma'lumotlarni sir saqlash (xastalik jarayoniga va uni davolashga ijobiy ta'sir etishi mumkin. Xastalikni emas balki dorining muntazam ta'sirini ko‘rsatish tavsiya etiladi);
• - malaka oshirish (nihoyat, oqibatda inson salomatligi farmatsevt xodim malakasining darajasiga bog‘liqligi boisidan ham, ish usullarini takomillashtirish deontologiya omillar orasida muhim o‘rin tutadi. Farmatsevt ishida yo‘l qo‘yilgan xato tuzatilmas, qayg‘uli oqibatlarga olib kelishi mumkinligini doim yodida tutishi lozim);
• - dorixona xodimi dorilarni qabul qilish qoidalarini batafsil tushuntirishi, dorilarning qo‘shimcha ta'sirlari haqida bemorni ogohlantirishi lozim.

Farmatsevt deontologiyasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

• Farmatsevt deontologiyasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
• - tibbiyot va farmatsevt xodimlar xulq-atvorining natijasini yana ham oshirishga qaratilgan qoidalarni o‘rganish;
• - farmatsevtika sohasidagi noqulay omillarga chek qo‘yish;
• - farmatsevt xodimlar bilan bemorlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni o‘rganish;
• - samarali bo‘lmagan farmatsevtik faoliyatining zararli oqibatlarini tugatish.