Mavzu: Farmatsevtik ishlab chiqarishni tashkil qilish va Farmatsevtik ishlab chiqarishda marketing va menejment modullarning mohiyati, maqsad va vazifalari

Retseptsiz sotiladigan vositalarga qo‘yilgan asosiy talablar, ishlab chiqaruvchi firmalari va rivojlanish istiqbollar
OTS vositalar (Over the counten drugs). Shifokor retseptisiz sotiladigan dori vositalar guruhidir. Buyukbritaniyada bunday dorilar ikki kategoriyaga bo'linadi — faqat dorixona orqali sotiladigan («ROM» guruhi — Phrm acy only medicines) va umumiy savdo tarmog‘i orqali sotiladiganlar («GLS» guruhi — General sales list, ing).
Retseptsiz sotiladigan vositalar bozori 1970-yillarda AQSH, Buyukbritaniya va boshqa, g'aibiy Yevropa davlatlarida faol rivojlana boshlagan edi. OTS vositalar bozorini vujudga kelishining quyidagi asosiy sabablarini aytib o ‘tish lozim:

• 
  umumterapevtik tajribada ishlatiladigan vositalarni chiqa- rilish shakllari va assortim entlarini kengayishi (giyohvand bo‘lmagan analgetiklar, yallig‘lanishga qarshi nosteroid vositalar, vitaminlar, metabolizm stimullyatorlari, antatsid vositalar va boshqalar);
  
• 
  tibbiy xizmatlami, shifokorga tashrifni qimmatlashishi, diagnostika, retseptlami yozib berishga to ‘lovlar va boshqalar;
  

OTS — vositalarining bozor tizimida iste’molchiga alohida e’tibor beriladi. Retseptsiz sotiladigan dori vositalari muomalasi quyidagilarga asoslanib bo‘linadi:

• 
  shaxsiy sabablar va afzalliklarga ko‘ra;
  
• 
  farmatsevt maslahatlariga ko'ra;
  
• 
  yaqinlar, do'stlar maslahatlariga ko‘ra;
  
• 
  ommaviy axborot vositalari va reklamaga ko‘ra;
  
• 
  vosita bahosiga ko‘ra;
  
• 
  o‘rov materiallarining sifatli bezalganligiga ko‘ra va boshqalar. OTS — vositalar bozori rivojlanishining asosiy shartlariga ishlab chiqaruvchi firmalar va distrebuterlami ustalik bilan olib
  

borgan farmatsevtik marketingi kiradi.

• 
  Retseptsiz sotiladigan dori bo‘yicha to‘liq ma’lumot berish, ishlatilishi, xususiyatlari, bo‘lishi mumkin bo‘lgan nojo‘ya ta ’sirlar, dori vositalari va oziq-ovqatlaming o'zaro ta’sirlari va boshqalar;
  
• 
  M a’lumot beruvchi varaqa (yo‘riqnoma) mavjudligini tekshirish, saqlash, ishlatish muddati, vosita o‘rov materiallarini butunligi;
  
• 
  Mijoz talabi bo'yicha dori vositasining xususiyatlari to ‘g‘risida chuqurroq m a’lumot berish;
  
• 
  Ratsional ishlatish va saqlash sharoitlarini ko'rsatish;
  
• 
  Iste’molchilar orasida tarqaladigan reklama bukletlarini, prospektlarini, risola, lifletlar bilan tanishtirish va obyektiv xulosa chiqarish.
  

Jahon Sog‘liqni Saqlash Tashkiloti (JSST) turli davlatlar shifokorlariga, farmatsevtlarga amaliy faoliyat uchun dori vosita­ larining ATS turkumlanish tizimini tavsiya etadi.
Ushbu tizim bozorni marketingli izlanishida, dori vositalari ehtiyoji va iste’moli tahlilida, reklama hamda boshqa jarayonlarda qo‘llanilishi mumkin. ATS turkumlanish tizimini JSST tomonidan 1996-yildan tavsiya qilingan xalqaro standart deb ko‘rilishi mumkin. ATS turkumlanish tizimi — bu dori vositalarini ma’lum anatom ik organ yoki sistemaga ham da ularning kimyoviy, farmakologik va terapevtik xususiyatlariga qarab guruhlaiga bo'lishga asoslangan. Shunday qilib, ushbu turkumlanish bir nechta darajaga ega bo‘lib, har bir dori vositasiga ATSning m a’lum guruhiga
mansublik kodi beriladi.
Vositalar 5 ta turli darajali guruhlarga turkumlanadi.