Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

3
Rivojlanish
falsafasi
SHaklllanish, o‘zgarish, rivojlanish va taraqqiyot
tushunchalarining o‘zaro aloqasi va farqi. Falsafa tarixida
rivojlanish haqidagi qarashlar evolutsiyasi.
Rivojlanishning fatalistik, volyuntaristik, emerjent
talqinlari. Dialektika – rivojlanish haqidagi ta’limot.
Metafizika, neometafizika, sofistika, eklektika,
dogmatizm va konservatizm rivojlanishning muqobillari.
Rivojlanishning umumiy qonunlari va kategoriyalari.
Aprior va aposterior tushunchasining mohiyati. Falsafa
qonunlarining asosiy shakllari. Qarama-qarshilik va
ziddiyat. Ziddiyaglarning turlari. Miqdor va sifat
o‘zgarishlari dialektikasi. Inkorni-inkor qonuni va
vorisiylik. Kategoriya tushunchasi va ularning turlari.
Falsafa tarixida kategoriyalarga turli munosabatlar.
Falsafa kategoriyalarining tasnifi. 
Ontologik va
munosabatdosh kategoriyalar. Metod, metodika va
metodologiya tushunchasi. Falsafa tarixida metodlar
2

---

haqidagi yondashuvlar. Metodlarning tasnifi: fan va
falsafa metodlari. Umumilmiy metodlar, xususiy ilmiy
metodlar, fanlararo tadqiqot metodlari. Ijtimoiy gumanitar
fanlar metodlari. Hozirgi zamon metodologiyasi:
kumatoid, keys stadis, abduksiya. Evristika yangi
metodologik tamoyil. Tizim, tizimli yondashuv, tizimli
tahlil tushunchalarining o‘zaro aloqasi va farqi. Tizim
dinamikasi.
4
Bilish
nazariyasi
Bilishning mazmuni va mohiyati. Falsafa tarixida bilishga
oid qarashlar evolutsiyasi. Bilimning asosiy turlari va
shakllari. Bilish da subyekt va obyektning o‘zaro aloqasi.
Bilish faoliyatida ratsionallik va irratsionallik dialektikasi.
Bilishdagi qarama-qarshiliklar. Hissiy, empirik, nazariy,
mantiqiy va intuitiv bilish darajalarining o‘zaro aloqasi va
farqi. Haqiqat bilish mezoni. Falsafa tarixida haqiqatga
munosabat. Haqiqatning asosiy shakllari va
konsepsiyalari. Haqiqatni anglashda emotsiya, ideal,
iroda, ishonch, shubhaning roli. Verifikatsiya va
falsifikatsiya tamoyili. Haqiqat va yanglishish, yolg‘on va
dezinformatsiya (yolg‘on axborot). Amaliyot haqiqat
mezoni. Amaliyotning predmeti va maqsadi. Amaliyot va
faoliyatning mutanosibligi. Faoliyatning tuzilishi va
atributlari. Ijodiy va noijodiy faoliyat. O‘yin faoliyat
sifatida. Haqiqatga erishishda tushunish va tushuntirish
dialektikasi. Falsafa tarixida tushunish san’ati haqidagi
qarashlar evolutsiyasi. Tushunishda ma’noni anglashning
ahamiyati. Simvol, semiotika va dialog tushunish vositasi.
Ontologik, gnoseologik, aksiologik simvollar. Tushunish
va tushuntirishning mutanosibligi. Tushuntirish ilmiy
bilimni tushunish shakli.
2